Μανιφέστο Σκουρλέτη για την αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση

Στήλες

Του Γιώργου Λαουτάρη

Πλησιάζει η ώρα για την ανακοίνωση του νομοσχεδίου που θα αλλάξει τα πάντα στην αυτοδιοίκηση, τροποποιώντας ριζικά τον “Καλλικράτη”. Ήδη διανύουμε τις …καθυστερήσεις από την ημερομηνία που αρχικά είχε ανακοινωθεί για τη δημοσιοποίηση του σχεδίου νόμου – στα μέσα του έτους και εντός του καλοκαιριού. Τελευταίες δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων μεταθέτουν τις τελικές ανακοινώσεις για τον Δεκέμβριο. Πάντως, από το πλήθος των δηλώσεων που έχουν κάνει οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι για το θέμα, μπορούμε πλέον με βεβαιότητα να μιλήσουμε για τα κεντρικά σημεία της νέας μεταρρύθμισης στην αυτοδιοίκηση.
Μην ξεχνάμε ότι προηγήθηκε μια ευρεία φάση προ-διαβούλευσης, στην Επιτροπή που συνέστησε το υπουργείο Εσωτερικών η οποία δημοσιοποίησε προ μηνών ένα εκτενές πόρισμα για τα συμπεράσματα του διαλόγου, το οποίο χρησίμευσε ως πρόπλασμα για τους συντάκτες του νόμου. Με τις απόψεις των φορέων να έχουν παγιωθεί, η κυβέρνηση προχωρά στην τελική ευθεία για την ψήφιση του νέου αυτοδιοικητικού πλαισίου. Η τελευταία δημόσια τοποθέτηση του υπουργού Εσωτερικών, Πάνου Σκουρλέτη, στις 8 Σεπτεμβρίου, κατά το Θεματικό Συνέδριο Ορεινών Περιοχών που διοργάνωσε η ΚΕΔΕ στο Δημαρχείο της Κόνιτσας ήταν χαρακτηριστική των κυβερνητικών προθέσεων που πλέον αποκρυσταλλώνονται.
Το πρώτο κρατούμενο για τη δρομολογημένη μεταρρύθμιση είναι η υιοθέτηση της απλής αναλογικής για τη συγκρότηση των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων. Όπως το έθεσε ο ΥΠΕΣ, “πέρα από κάθε αμφιβολία και δισταγμό, η απλή αναλογική μπορεί να εκφράσει στο μέγιστο βαθμό τη λαϊκή εντολή. Ειδικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κι εφόσον ενισχυθούν οι συμμετοχικοί θεσμοί, η εύρεση «κοινού τόπου» με συνεργασίες και συγκλίσεις, είναι πλέον δυνατή σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό και με πιο υγιείς όρους, απ’ ό,τι σήμερα. Θα προωθηθεί έτσι, μια αλλαγή η οποία αποτυπώνει την θετική απαίτηση της κοινωνίας και δημιουργεί νέους δημοκρατικούς όρους αποτελεσματικής διακυβέρνησης”. Με αυτό το σκεπτικό η κυβέρνηση προωθεί και την αποσύνδεση των αυτοδιοικητικών εκλογών από τις ευρωεκλογές, αν και δεν είναι απολύτως σαφές αν η συγκεκριμένη ρύθμιση μπορεί να ισχύσει από την ερχόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Η δεύτερη σημαντική μεταρρύθμιση αφορά τη νέα κατηγοριοποίηση των Δήμων, βάσει των ιδιαίτερων κοινωνικών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών τους. Η αναγνώριση των ορεινών και των νησιωτικών Δήμων, σε διάκριση με τους αστικούς και τους ηπειρωτικούς, θα συμβάλει κατά τον υπουργό Εσωτερικών στην άρση της αδικίας “να αξιολογούνται μόνο ως προς τον πληθυσμό κι έτσι να λαμβάνουν μικρότερη χρηματοδότηση από αυτή που πραγματικά έχουν ανάγκη ή τους αναλογεί”. Συναφής είναι και η “αλλαγή του τρόπου κατανομής της κρατικής επιχορήγησης στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, βάσει ενός αλγορίθμου που θα λαμβάνει υπόψη το ελάχιστο κόστος λειτουργίας ενός ΟΤΑ”, ώστε να εκλείψουν τα διαστρεβλωτικά φαινόμενα υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης των πολύ μικρών πληθυσμιακά δήμων σε νησιά και αλλού.
Ο Πάνος Σκουρλέτης αναφέρθηκε ακόμα σε “μονάδες Εσωτερικού ελέγχου των ΟΤΑ για την αντικειμενική αξιολόγηση διαδικασιών και λειτουργιών” αλλά και στον επανασχεδιασμό των θεσμών ενδοδημοτικής αποκέντρωσης “ώστε να δημιουργηθούν ισχυρές τοπικές δομές στο εσωτερικό κάθε δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής”, όπως είπε.
Κατά τον υπουργό, “οι επικείμενες αλλαγές στον «Καλλικράτη» οφείλουν να υπηρετήσουν την ώριμη ανάγκη της κοινωνίας για τον εκσυγχρονισμό των δομών της δημόσιας διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα, πρέπει να βοηθήσουν την Αυτοδιοίκηση να συμβάλλει στους συνολικούς της στόχους και τις προσπάθειες για την παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας”.
Η πορεία προς τη νομοθέτηση πάντως δεν αναμένεται να είναι ανέφελη.

“Αποσυναρμολογούνται” οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις

Τη φράση “αποσυναρμολόγηση” των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων χρησιμοποίησε ο Πάνος Σκουρλέτης ως πολιτική του δέσμευση ενώπιον του προεδρείου της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδος, με το οποίο είχε συνάντηση την Τετάρτη.
Πολιτική βούληση της κυβέρνησης είναι να μεταβιβάσει το προσωπικό και τις αρμοδιότητες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων στις περιφέρειες της χώρας, εκτός αυτών που προβλέπονται συνταγματικά να ασκούνται από το κεντρικό κράτος. Το υπουργείο Εσωτερικών ήδη επεξεργάζεται τις τελικές διατυπώσεις για τη σημαντική αυτή αλλαγή που θα αλλάξει πολλά στην αυτοδιοίκηση με δύο τρόπους: Αφενός θα καταργήσει ένα γραφειοκρατικό μόρφωμα έξω από τον έλεγχο των πολιτών (καθότι μη αιρετό) που δεσπόζει εξουσιαστικά πάνω στην αυτοδιοίκηση. Αφετέρου όμως θα διαταράξει τις ισορροπίες μεταξύ πρώτου και δεύτερου βαθμού αυτοδιοίκησης, υπέρ των περιφερειών που αναλαμβάνουν έναν γενικότερο εποπτικό ρόλο και σε βάρος των Δήμων που θα υφίστανται τον έλεγχο αυτό.
Η αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων μεταξύ της αυτοδιοίκησης και του κράτους αλλά και μεταξύ των βαθμών της αυτοδιοίκησης είναι ένας από τους βασικούς στόχους της κυβερνητικής μεταρρύθμισης. Ένα όμως από τα πλέον ακανθώδη και μάλλον άλυτα θέματα είναι ο έλεγχος νομιμότητας και σκοπιμότητας των δαπανών και εν γένει των αποφάσεων της αυτοδιοίκησης.

 [Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 16 Σεπτεμβρίου 2017]26