Του Γιώργου Λαουτάρη
Οταν το 2014 μια από τις πιο γνωστές δημοσιογράφους του κόσμου, η Ναόμι Κλάιν, εξέδωσε ένα ογκώδες βιβλίο για την κλιματική αλλαγή, το ονόμασε με ένα μάλλον παράδοξο τίτλο: “Αυτό αλλάζει τα πάντα” (στα Ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη). Περιγράφοντας και πώς η ίδια η ερευνήτρια πέρασε από την κατάσταση της άγνοιας ή της άρνησης, στην κατάσταση της επίγνωσης του φαινομένου, μια διαδικασία που της γέννησε και την ανάγκη να μιλήσει στον κόσμο για το θέμα, αναφέρει πως στην πραγματικότητα όλοι αποστρέφουμε το βλέμμα μας από ένα πρόβλημα που βρίσκεται μπροστά μας.
“Ή ίσως κοιτάζουμε, πραγματικά κοιτάζουμε αλλά στη συνέχεια, αναπόφευκτα ξεχνάμε. Θυμόμαστε και ξαχνάμε πάλι. Συμβαίνει αυτό με το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής: Είναι πολύ δύσκολο να το έχουμε διαρκώς στο νου μας. Αυτή η παράξενη, διαλείπουσα οικολογική αμνησία είναι απόλυτα εξηγήσιμη. Είμαστε σε άρνηση επειδή φοβόμαστε ότι, αν συνειδητοποιήσουμε την πλήρη έκταση της κρίσης, αυτό θα αλλάξει τα πάντα. Και έχουμε δίκιο”, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Για πρώτη φορά πάντως στη χώρα μας μια επιστημονική μελέτη έρχεται να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για όλους τους αδιάφορους (στην καλύτερη περίπτωση) ή τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής (στη χειρότερη). Ο ερευνητικός οργανισμός διαΝΕΟσις είναι ένας ανεξάρτητος, μη-κερδοσκοπικός φορέας που “παράγει μελέτες και ερευνητικό έργο πάνω στα σημαντικά θέματα της εποχής μας, επιδιώκοντας να προσφέρει συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής”, όπως αναφέρει ο ίδιος.
Έχει λοιπόν τη σημασία του ότι στην έρευνα για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις στη χώρα μας που εκπόνησε μια ομάδα επιστημόνων η εικόνα της Γης που περιγράφεται για το σχετικά ορατό μέλλον. Σύμφωνα με τα μοντέλα που έχουν υιοθετήσει διεθνείς ομάδες περιβαλλοντολόγων, μέχρι το τέλος του αιώνα αναμένεται μια αύξηση της στάθμης της θάλασσας που θα κυμανθεί από 20 μέχρι 59 εκατοστά. Αν αυτό το μέγεθος ακούγεται μικρό η αμελητέο, η ομάδα υπολόγισε ότι μια ενδεχόμενη αύξηση της στάθμης της θάλασσας κατά 50 μόλις εκατοστά θα εξαφανίσει τον Λαιμό της Βουλιαγμένης, κάνοντας το μικρό Καβούρι …νησί!
Αυτή δεν θα είναι μια απλή αλλαγή. Όπως σημειώνει η έκθεση, το 1/3 των Ελλήνων ζουν σε απόσταση μέχρι 2 χιλιομέτρων από την ακτή. Το 90% των τουριστικών υποδομών της χώρας είναι παράκτιες, ενώ το ίδιο είναι και το 35% της παραγωγικής αγροτικής γης, εξ ορισμού όλα τα λιμάνια, και οι περισσότερες μεγάλες πόλεις της χώρας. Σύμφωνα με μία επιστημονική εκτίμηση, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας κινδυνεύει να χαθεί το 3,5% της έκτασης της χώρας. Εκτιμάται ότι το φαινόμενο μπορεί να έχει κόστος ίσο με περίπου το 2% του ΑΕΠ της Ελλάδας.
Πέρα από τις οικονομικές και τις περιβαλλοντικές συνέπειες όμως, η κλιματική αλλαγή θα έχει αναπόφευκτες συνέπειες και στη δημόσια υγεία. Αυτό δεν αποτελεί εκτίμηση ή υπόθεση – άλλωστε το πώς οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού είναι γνωστό και καλά μελετημένο. Ήδη σήμερα το κέντρο της πόλης της Αθήνας έχει κατά κανόνα υψηλότερη θερμοκρασία κατά 6-10 βαθμούς Κελσίου από τα βόρεια προάστια. Μια περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας θα έχει δραματικές συνέπειες στο κόστος και στην ποιότητα της ζωής στην πόλη, αλλά και αναμενόμενες συνέπειες και στην υγεία ευπαθών ομάδων. Συνεπώς, περίπου 5,5 εκατ. Έλληνες που κατοικούν στις 25 μεγαλύτερες πόλεις της χώρας θα αντιμετωπίσουν επιβαρυμένες θερμικές συνθήκες λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.
Έρευνες έχουν δείξει πως για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1 βαθμό Κελσίου από τους 34 και πάνω, αυξάνεται η ημερήσια θνησιμότητα κατά περίπου 3%. Σύμφωνα με το σενάριο που μελέτησε η ομάδα, μετά το 2046 στην Ελλάδα θα έχουμε 15-20 περισσότερες τέτοιες ημέρες από ό,τι έχουμε σήμερα. Σε καύσωνες με ημερήσιες θερμοκρασίες άνω των 42 βαθμών η αύξηση ημερήσιας θνησιμότητας για τα αναπνευστικά και τα καρδιολογικά νοσήματα είναι 10% και 18% αντίστοιχα. Η έρευνα της διαΝΕΟσις για το δημογραφικό έδειξε ότι μέχρι το 2050, 1 στους 3 Έλληνες θα είναι ηλικίας άνω των 65 – και άρα θα ανήκει στις ευπαθείς ομάδες…
Τι μπορεί να γίνει;
Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι τόσο πολυεπίπεδο και σύνθετο που ασφαλώς δεν υπάρχει πανάκεια. Από την άλλη μεριά είναι σαφές ότι δεν αρκεί για την αντιμετώπισή του ένα ευαισθητοποιημένο κομμάτι της δυτικής κοινωνίας να αλλάξει καταναλωτικές συνήθειες και να περιορίσει τη χρήση του ΙΧ, να ξεκινήσει να αγοράζει απευθείας προϊόντα από τους παραγωγούς και να ανακυκλώνει καθημερινά τα υλικά συσκευασιών.
Ζούμε στον πολιτισμό του άνθρακα και της εξόρυξης. Για όσο διάστημα η παγκόσμια οικονομία κινείται με ορυκτά καύσιμα, συσσωρεύοντας καθημερινά στην ατμόσφαιρα απίστευτες ποσότητες αερίων που εγκλωβίζουν τη θερμότητα στη Γη, η παγκόσμια υπερθέρμανση είναι μια νομοτελειακή συνέπεια από την οποία κανείς τεχνολογικός από μηχανής θεός δεν μπορεί να μας σώσει. Ένα πολιτικό σύνθημα από το πρόσφατο παρελθόν που λοιδορήθηκε, το “αλλάζουμε ή βουλιάζουμε” παίρνει στη συζήτηση αυτή μια δραματική επικαιρότητα.
Κατά μία έννοια η πορεία της ανθρωπότητας στο ζήτημα αυτό θυμίζει την αρχή της συγκλονιστικής γαλλικής ταινίας Το Μίσος του 1995. Στην αρχή ο κεντρικός ήρωας διηγείται την ιστορία κάποιου που πέφτει από ένα πολυώροφο κτήριο και λέει στον εαυτό του κατά τη διάρκεια της πτώσης: “Μέχρι εδώ, όλα καλά. Μέχρι εδώ, όλα καλά”…
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 17 Ιουνίου 2017]
