Του Γιώργου Λαουτάρη
Απίστευτα στοιχεία έφερε στη δημοσιότητα το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας για τη διαχρονική διαδικασία “τακτοποίησης” της αυθαίρετης δόμησης στη χώρα. Με αφορμή την εκπνοή της προθεσμίας υπαγωγής αυθαιρέτων στον νόμο 4178/2013 το ΤΕΕ συγκέντρωσε και επεξεργάστηκε στατιστικά τα στοιχεία των δηλώσεων που κατέθεσαν οι μηχανικοί όλα αυτά τα χρόνια και που δίνουν μια ακτινογραφία της ελληνικής αυθαιρεσίας, αρκετά αντιπροσωπευτική, αλλά δυστυχώς όχι συνολική.
Ο αριθμός των αυθαιρέτων κτισμάτων και κατασκευών που έχουν δηλωθεί από το 2011 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016 ανέρχεται σε 938.121. Πρόκειται για κύριους χώρους επιφάνειας άνω των 40 τετραγωνικών χιλιομέτρων ή διαφορετικά δύο φορές την έκταση του …Πόρου.
Η μερίδα του λέοντος αφορά την περίοδο του ισχύοντος νόμου (4178) στις διατάξεις του οποίου έχουν καταφύγει ιδιοκτήτες ακινήτων για πάνω από 550.000 περιπτώσεις. Όλη αυτή η διαδικασία απέβη πολύ προσοδοφόρα για τα κρατικά ταμεία. Τα καταχωρημένα πρόστιμα για το σύνολο των δηλώσεων ανέρχονται σε 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ! Τα πραγματοποιηθέντα αθροιστικά έσοδα του πρώτου νόμου 4014 ανέρχονται στα 1.001.969.025 ευρώ και του νόμου 4178 ανέρχονται στα 789.420.091ευρώ.
Από τη στατιστική επεξεργασία των δηλώσεων προκύπτει ότι το 25% αφορά ακίνητα χωρίς καμία οικοδομική άδεια, ενώ το 75% αφορά αυθαιρεσίες σε κτίσματα με οικοδομική άδεια. Λόγω της πρόβλεψης του νόμου να επιβαρύνονται όσα αυθαίρετα δεν έχουν καμία προηγούμενη έκδοση αδείας τα αντίστοιχα ποσοστά επιβαρύνουν περισσότερο τις αντίστοιχες δηλώσεις, οπότε σε κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια αντιστοιχεί το 28% των προστίμων, ενώ σε κτίσματα με οικοδομική άδεια το 72% των προστίμων.
Από το σύνολο των στοιχείων προκύπτει επίσης ότι το 29% των δηλώσεων αυθαιρέτων αφορά ακίνητα εκτός σχεδίου και το 71% ακίνητα εντός σχεδίου. Ομοίως, λόγω της πρόβλεψης του νόμου τα πρόστιμα σε εκτός σχεδίου να είναι σημαντικά υψηλότερα, στην κατανομή των προστίμων παρουσιάζεται η εικόνα το 51% των προστίμων να αφορά ακίνητα εκτός σχεδίου και το 49% των προστίμων αφορά ακίνητα εντός σχεδίου.
Όσον αφορά τις χρήσεις των δηλούμενων ακινήτων, η μεγάλη τους πλειοψηφία αφορά την κατοικία, με τις περισσότερες αυθαιρεσίες να αφορούν τα εξοχικά. Κύρια και μοναδική κατοικία χαρακτηρίζεται το 20% των δηλώσεων, άλλη κατοικία (δευτευρεύουσα, εξοχική κ.λπ.) χαρακτηρίζεται το 62% των δηλώσεων, επαγγελματικά κτίρια υπηρεσιών το 13% των δηλώσεων, κτίρια τουρισμού – βιομηχανίας το 3% των δηλώσεων και κτίρια μεταποίησης πρωτογενούς τομέα (αγροτικού, κτηνοτροφικού κ.λπ.) το 2% των δηλώσεων.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η παλαιότητα των κτισμάτων που τακτοποιούνται, καθώς η αυθαιρεσία αποδεικνύεται μια διαχρονική ροπή των Ελλήνων. Η πλειοψηφία των δηλώσεων υπαγωγής στον 4178 (398.752 δηλώσεις) είναι κτίσματα με παλαιότητα από το 2004 ως το 2011. Η επόμενη κατηγορία παλαιότητας – από το 1983 ως το 2003 – αφορά 355.219 δηλώσεις. Ενώ για τα προ του 1982 κτίσματα έγιναν 261.440 δηλώσεις.
Η γεωγραφική κατανομή των δηλώσεων δεν παρουσιάζει εκπλήξεις. Από τα αναλυτικά στοιχεία των δηλώσεων του νόμου 4178 ανά Περιφέρεια και Περιφερειακή Ενότητα, τόσο ως προς το σύνολο των δηλώσεων όσο και σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό της απογραφής, προκύπτει ότι οι περισσότερες δηλώσεις αφορούν ακίνητα στην Περιφέρεια Αττικής (251.428 ακίνητα ή ποσοστό 35,66% του συνόλου των δηλώσεων) και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (121.614 δηλώσεις ή ποσοστό 17% του συνόλου των δηλώσεων).
Η πολιτική του ελληνικού κράτους να αντιμετωπίσει την αυθαίρετη δόμηση περνά (αναγκαστικά;) από τη νομιμοποίησή της. Πρώτος στόχος είναι η πλήρης καταγραφή του συνόλου των αυθαιρέτων, έπειτα η βεβαίωση και είσπραξη προστίμων. Όριο που έχει θέσει η νομοθεσία για υπαγωγή στις τακτοποιήσεις είναι το έτος 2011. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του νέου αρμόδιου υπουργού Περιβάλλοντος, Σωκράτη Φάμελλου, και η νέα νομοθεσία που θα διαδεχτεί τον 4178 θα σεβαστεί το όριο, κάνοντας δεκτές αιτήσεις για ακίνητα παλαιότερα του 2011. Η ουσία πάντως είναι ότι οι νόμοι αυτοί λειτούργησαν ως πολεοδομικό συγχωροχάρτι.
Όταν το Δημόσιο …αυθαιρετεί
Η αυθαίρετη δόμηση είναι μια γενικευμένη πρακτική στην κοινωνία μας που διαχρονικά αντιμετωπίζεται ευνοϊκά από την κρατική διοίκηση. Και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν το ίδιο το ελληνικό κράτος πρωτοστατεί στην αυθαιρεσία!
Το σύνολο των πάσης φύσης αυθαίρετων κτισμάτων των οποίων ιδιοκτήτης είναι το ελληνικό Δημόσιο υπολογίζεται σε 71.000! Από αυτά, ένα μόλις μικρό μέρος, περίπου 9.500 ακίνητα, έχει ήδη υπαχθεί στις διατάξεις περί τακτοποίησης και βέβαια αναμένεται συνέχεια. Μια λεπτομέρεια που αξίζει να υπογραμμιστεί είναι ότι για τα δημόσια αυτά ακίνητα δεν προβλέπεται καταβολή παραβόλων και προστίμων.
Χιλιάδες τέτοιες περιπτώσεις αυθαιρέτων κτισμάτων ανήκουν φυσικά στους Δήμους. Αναψυκτήρια, βοηθητικά κτίρια και αποθήκες, πολιτιστικά κέντρα και ό,τι κτίσμα μπορεί κανείς να φανταστεί που ανεγέρθηκε με μια συνήθως πελατειακή λογική και την αντίληψη ότι το περιβάλλον έρχεται σε δεύτερη μοίρα, όλο αυτό το διάστημα έχει λάβει τη “βούλα” του νόμου. Μάθαμε να ζούμε με τα αυθαίρετα…
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 4 Φεβρουαρίου 2017]
