Γλυφάδα: Διδάσκει ποντιακούς χορούς και θέατρο με βιωματικό τρόπο ο Θεοδόσης Ευφραιμίδης «Κάθε Πέμπτη περνάμε καλά»

Γλυφάδα

• Ο νέος χοροδιδάσκαλος της Ένωσης Ποντίων Γλυφάδας «Η Ρωμανία»
μιλάει αποκλειστικά στον «Π».

Στο ζεστό και φιλόξενο «σπίτι» της Ένωσης Ποντίων Γλυφάδας «Η Ρωμανία» συναντήσαμε τον χοροδιδάσκαλο του συλλόγου Θεοδόση Ευφραιμίδη. Ένα νέο παιδί, εκφραστή της νέας γενιάς και μουσικό. Ο Θεοδόσης Ευφραιμίδης ασχολείται με την ποντιακή μουσική από 5 χρονών και είναι γιος του – επίσης γνωστού – Γιάννη Ευφραιμίδη και εδώ και λίγους μήνες έχει αναλάβει τα χορευτικά και θεατρικά μαθήματα της Ένωσης Ποντίων Γλυφάδας.
Παράλληλα είναι χοροδιδάσκαλος και στον «Καλλιτεχνικό Οργανισμό Ποντίων Αθηνών», ενώ παίζει νταούλι στην Καλλιθέα, στους «Αργοναύτες Κομνηνούς».
«Κάθε Πέμπτη περνάμε καλά. Γινόμαστε μια παρέα και αναβλύζει μια ζεστασιά», μας λέει με χαμόγελο στο πρόσωπο, δείχνοντας έτσι ότι το εννοεί πραγματικά. «Τα μαθήματα ξεκινούν από νωρίς το απόγευμα και έχουμε τμήματα για νήπια, αρχάριους και προχωρημένους, ενώ έχουμε και θεατρικό τμήμα», μας εξηγεί και μας προσκαλεί ταυτόχρονα να έρθουμε και να δοκιμάσουμε τους ποντιακούς χορούς. Που σημειωτέον, δεν είναι εύκολοι!
«Ποιο είναι το μυστικό σου Θεοδόση ώστε οι ποντιακοί χοροί να μαθευτούν εύκολα»; Τον ρωτήσαμε. Και η απάντηση άμεση και αφοπλιστική. «Το χαμόγελό μου», είπε. «Παίζει σημαντικό ρόλο ο τρόπος που θα μεταφέρει στον άλλο για να γίνει κατανοητό. Πρέπει και ο ίδιος να έχει ρυθμό και μουσικό αυτί για να του είναι πιο εύκολο». Ο Θεοδόσης χρησιμοποιεί μια δική του μέθοδο διδασκαλίας, βιωματική και έχει καταφέρει να έχει «πέραση» σε όλες τις ηλικίες και ιδιαίτερα στους νέους και έτσι προσελκύει όλο και περισσότερο κόσμο που θέλει να ασχοληθεί με τον ποντιακό πολιτισμό.
«Εδώ στη Ρωμανία, μαθαίνουμε τους ποντιακούς χορούς όπως μας τους δίδαξαν οι προκάτοχοί μας. Κάθε χορός έχει την ιστορία του, την περιοχή του. Ερχόμενος κάποιος εδώ δε θα του πούμε τα βήματα είναι 1.. 2.. 3.. 4… τέλος το έμαθες. Εδώ διδάσκουμε την ιστορία του κάθε χορού, την καταγωγή του. Τι συμβολίζει το κάθε βήμα. Πότε χορευόταν; Μαθαίνουμε εις βάθος τον κάθε χορό και βέβαια έτσι εντυπώνεται και καλύτερα. Με την ολοκλήρωση μιας περιόδου μαθημάτων, ο χορευτής φεύγει ολοκληρωμένος. Γνωρίζει δηλαδή σε βάθος όχι μόνο να χορεύει αλλά και ένα μεγάλο τμήμα της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού. Αυτό είναι πραγματικά κάτι μοναδικό», μας τονίζει.

Η Ένωση Ποντίων Γλυφάδας «Η Ρωμανία» επενδύει στη νέα γενιά.

[Π]: Υπάρχουν πολλά είδη ποντιακών χορών;
Θ.Ε.: Βεβαίως. Στο σύλλογο όμως ξεκινάμε από τα απλά για τους αρχάριους και στην πορεία ανεβάζουμε το επίπεδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχουμε ήδη ανθρώπους που δεν έχουν ποντιακή καταγωγή κι όμως θέλουν να μάθουν ποντιακά. Ακόμη και άνθρωποι με καταγωγή ιαπωνική και γερμανική.

[Π]: Ποιοι είναι οι στόχοι σου σε σχέση με την πορεία της «Ρωμανίας»;
Θ.Ε.: Αγαπάω τη Ρωμανία σα δικό μου σπίτι. Σκοπός είναι οι καλοί σύλλογοι να ξεχωρίσουν. Στόχος μου λοιπόν είναι να πάει ο σύλλογος ψηλά. Να ανέβει όσο πιο πολύ γίνεται.

[Π]: Το σπίτι που γεννήθηκες ήταν ποντιακό; Συνυφασμένο με την παράδοση;
Θ.Ε.: Πιο ποντιακό δε γίνεται! Ο παππούς – από την πλευρά του πατέρα μου – από Σέρρες και από την πλευρά της μητέρας μου από Κοζάνη. Ζήσανε εποχές που έκαναν γλέντια γεμάτα παράδοση. Με ποντιακές καντάδες. Έτσι κέρδισε και τη γιαγιά μου – από τη μητέρα μου – στην Ξηρολίμνη Κοζάνης. Είχαν ζεστά τα ήθη και τα έθιμα.
Στο σπίτι μιλούσαμε και μιλάμε ποντιακά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν όταν ο παππούς και η γιαγιά θέλανε να λογοφέρουνε, το έκαναν στην ποντιακή διάλεκτο για να μην καταλαβαίνουμε. Αυτό με έβαλε από νωρίς, από πιτσιρίκι, στο «τριπάκι» να καταλάβω τι έλεγαν και το κατάφερα. Έτσι ένα απόγευμα εκεί που μιλούσαν στα ποντιακά, σηκώθηκα και τους είπα «μη μιλάτε ποντιακά, καταλαβαίνω τι λέτε» και πάγωσαν. Βέβαια ο παππούς χαιρόταν.
Ο παππούς ο Θεοδόσης που έχω και το όνομά του, γνώρισε τη γιαγιά μου (Σουρμενίτισσα του Πόντου) όταν ήταν φαντάρος. Και έβαλε στόχο και σκοπό να την κλέψει. Και το έκανε. Την έφερε στο χωριό, στην Μακρινίτσα Σερρών και εκεί της έκανε τις καντάδες.Ο παππούς ήταν πολύ γνωστός και έπαιζε πολλά μουσικά όργανα, πνευστά και κρουστά και έχουμε και φλέβα θεατρική. Εκείνος έπαιζε θέατρο. Τον έχουν χαρακτηρίσει με τον τιμητικό έπαινο του θεατράνθρωπου και ακολούθησε και ο πατέρας μου.

[Π]: Εσένα σε κέρδισε πιο πολύ το νταούλι;
Θ.Ε.: Έχω δοκιμάσει να παίξω και λύρα. Όμως τα κρουστά μου αρέσουν καλύτερα. Έχω κάνει παραστάσεις θεατρικές με τον μεγάλο Λάζο Τερζά. Από εκεί ξεκίνησα σε νεαρά ηλικία και τα κάνω συνάμα. Θέατρο και μουσική. Ο χρόνος κυλούσε σα νερό με το Θεοδόση και ακούγοντας τον διαπιστώνει κανείς με την πρώτη ότι η ηλικία του Θεοδόση Ευφραιμίδη είναι αντιστρόφως ανάλογη του πολιτιστικού και γνωστικού του εκτοπίσματος. Ακριβώς λόγω των καταβολών του. Δεν είναι της σειράς.

Μαθήματα κάθε Πέμπτη.
Από τις 19:00 ξεκινούν τα νήπια. Ακολουθούν  20:00 – 21:00 οι αρχάριοι
και 21:00 με 22:00 το τμήμα των παραστάσεων.

Ξεχωρίζει και γι’ αυτό στη Ρωμανία τον εμπιστευτήκανε. «Οφείλω να πω ότι η διοίκηση του συλλόγου μου έχει δώσει ελευθερία κινήσεων. Έχει επενδύσει στους νέους, στη ζωντάνια. Ευθύνη όλων είναι να διατηρήσουμε τη ζωντάνια. Σύλλογοι υπάρχουν πολλοί. Λίγοι έχουν δυναμικό νέων παιδιών» είπε. Η Ένωση Ποντίων Γλυφάδας από το 2005 και μετά παρουσίασε και συνεχίζει να παρουσιάζει ανοδική πορεία. Αυτό οφείλεται και στην αλλαγή του χοροδιδασκάλου αλλά κυρίως στην αλλαγή νοοτροπίας από την Διοίκηση.

[Π]: Η Τραπεζούντα σε επίπεδο πολιτιστικό τι ακριβώς χορούς είχε;
Θ.Ε.: Σαφώς ως Πρωτεύουσα είχε χορούς. Και χορούς Παμποντιακούς που χορεύονταν με παραλλαγές σε όλο τον Πόντο.

[Π]: Από την Τραπεζούντα… στα «Τραπεζούντεια» της Ρωμανίας που γίνονται κάθε χρόνο και έχουν γίνει θεσμός για την τοπική κοινωνία. Στα «Τραπεζούντεια» παρουσιάζονται συγκεκριμένοι χοροί;
Θ.Ε.: Όχι! Στα «Τραπεζούντεια» υπάρχει ανανέωση κάθε χρόνο. Κάθε χρόνο παρουσιάζουμε κάτι διαφορετικό ως κεντρικό θέμα, το οποίο πλαισιώνεται και με διαφορετικούς χορούς.

[Π]: Βάζεις και δικά σου στοιχεία στο χορό;
Θ.Ε.: Μου αρέσει να τα κρατάω ως έχουν. Αν δω ότι κάπου με παίρνει να κάνω μια παραλλαγή το τολμώ και ενημερώνω τους χορευτές ότι εγώ το κάνω κι έτσι. Κι όποιος θέλει ακολουθεί.

[Π]: Οι χοροί μεταλλάσσονται; Είναι καλό ή κακό αυτό;
Θ.Ε.: Ναι! Όχι μόνο στα ποντιακά. Σε όλους. Από τη μια δεν είναι καλό, γιατί χάνεται το ύφος και το στυλ του χορού. Από την άλλη. Αυτό που λέγεται από τους υπολοίπους είναι ότι η παράδοση είναι ωραία αλλά πρέπει να προχωράει κιόλας. Είναι λεπτές οι γραμμές.

[Π]: Στα ποντιακά σωματεία παράγεται παράδοση ή απλά αναπαράγεται;
Θ.Ε.: Ασφαλώς παράγεται και στο μουσικό κομμάτι και στο χορευτικό.

[Π]: Θα μπορούσε κανείς να συγκρίνει την πολιτιστική παράδοση, τους χορούς και τα τραγούδια, προ του διωγμού, της καταστροφής σε σχέση με το σήμερα, τι βαθμό αλλαγής θα βρει;
Θ.Ε.: Χορευτικά είναι αρκετά κοντά. Μουσικά έχουν εκσυγχρονιστεί. Όπως είπαμε και πιο πάνω η παράδοση προχωρά.

[Π]: Παρουσιάστηκε μια αύξηση των χορευτών μετά τις δηλώσεις Φίλη;
Θ.Ε.: Οι Πόντιοι γίναμε της μόδας! Κάποτε μας είχαν εξαφανίσει. Εδώ και μια 20ετία έχουμε βγει μπροστά. Μην ξεχνάμε ότι η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αναγνωρίστηκε μόλις το 1994 από την Ελληνική Βουλή. Μετά τις δηλώσεις Φίλη γίναμε της μόδας! Απόδειξη; Όλα τα πολιτιστικά σωματεία που δεν έχουν αναφορά σε ιδιαίτερη καταγωγή, έχουν κάνει και τμήματα ποντιακά, ενώ δεν είχανε! Επίσης, ακόμη και οι καλλιτέχνες του πάλκου εμπλουτίζουν το ρεπερτόριο τους και με ποντιακά τραγούδια.

[Π]: Τι χαρακτηριστικά έχουν οι ποντιακές φορεσιές;
Θ.Ε.: Η γυναικεία φορεσιά λέγεται ζουπούνα και η ανδρική ζίπκα. Οι φορεσιές διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή, ενώ τα υφάσματα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους πρόδιδαν την οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη. Τα φλουριά των γυναικών ήταν αληθινά! Το βασικό χρώμα των αντρικών φορεσιών ήταν το μαύρο. Στις γυναικείες φορεσιές επικρατούσε το χρυσαφί, το κόκκινο και τομπορντό.

[Π]: Η Ρωμανία έχει παρουσιάσει και το δρώμενο «Μωμόγεροι» και έχει και τη δική της ομάδα, έτσι δεν είναι;
Θ.Ε.: Ναι, έτσι είναι! Πρόκειται για παραδοσιακό ποντιακό χριστουγεννιάτικο έθιμο. Εσχάτως ενετάχθη στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουνέσκο. Οι Μωμόγεροι είναι ένα δρώμενο με περίπου 50 σωζόμενες παραλλαγές. Εμείς παρουσιάζουμε μια παραλλαγή που ονομάζεται «το δικαστήριο» ή αλλιώς «ο αλογάς». Είναι τόσο σημαντικό το έθιμο αυτό που θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε μια συνέντευξη αποκλειστικά σε αυτό.

[Π]: Ναι βεβαίως γιατί όχι! Τι θα έλεγες σε ένα νέο που δεν ποτέ ασχοληθεί με ποντιακούς χορούς;
Θ.Ε.: Θα του έλεγα να έρθει στη Ρωμανία και οπωσδήποτε να δοκιμάσει. Εγώ είμαι εδώ να του εξηγήσω, να τον βοηθήσω και να τον κάνω να έρχεται συνέχεια.

Η συζήτηση με το Θεοδόση είχε σχεδόν ολοκληρωθεί.
Κλείνοντας μας τόνισε πως «Οφείλουμε να διατηρήσουμε ζωντανή την ποντιακή παράδοση». Και εμφανώς συγκινημένος ανέφερε ότι «για εμάς τους Πόντιους δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από τα ποντιακά σωματεία. Αν σβήσουν αυτοί οι χώροι, αν εκλείψουν, χάνεται ένα σημαντικό κομμάτι της ποντιακής παράδοσης, ένας κρίκος από την αλυσίδα και δεν αντικαθίσταται».

Η ερώτηση ήρθε αβίαστα…«άρα δεν είστε υπέρ του Καλλικράτη στα σωματεία;» και η απάντηση… «Ασφαλώς και όχι. Μακάρι να υπήρχαν και περισσότερα».

[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 21 Ιανουαρίου 2017]