Ολοένα και πιο συχνά στην κοινωνία μας ακούμε για την διαταραχή του αυτισμού, το αυτιστικό φάσμα και την συζήτηση που έχει ανοίξει για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Αφορά μικρούς και μεγαλύτερους, ωστόσο τι ακριβώς είναι ο αυτισμός;
Αποτελεί μια νευροψυχιατρική διαταραχή, μια κατάσταση δηλαδή που επηρεάζεται τόσο από νευρολογικούς όσο και από ψυχολογικούς παράγοντες. Ο αυτισμός ανήκει στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές στις οποίες η επίδραση του περιβάλλοντος παίζει καθοριστικό ρόλο για την εμφάνισή τους. Ο αυτισμός εμπεριέχει και μια γενετική προδιάθεση όμως οι ερευνητικές μελέτες, ακόμα δεν έχουν οδηγηθεί σε ξεκάθαρα αποτελέσματα περί αιτιότητας. Είναι μια εφ όρου ζωής συνθήκη, η οποία τελευταία εκλαμβάνεται ως φάσμα.
Κάνοντας λόγο για φάσμα, αναφερόμαστε σε ένα σύνολο δυσκολιών. Μερικές είναι βαρύτερης και άλλες ελαφρύτερης παθολογίας. Ο αυτισμός, δηλαδή, δεν είναι μια διαταραχή που τα άτομα που την έχουν είναι ίδια ή μοιάζουν. Ενδεχομένως, να μοιράζονται κάποιες κοινές συμπεριφορές. Οι διαφοροποιήσεις στο φάσμα του αυτισμού είναι κυρίαρχες. Στην ελληνική πραγματικότητα, τα αγόρια διαγιγνώσκονται με αυτισμό 4 φορές συχνότερα απ ότι τα κορίτσια. Συνολικά, τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού στην Ελλάδα ξεπερνούν τις 70.000 για το έτος 2020.
Τα άτομα με αυτισμό, ομολογουμένως, έχουν κοινά συμπτώματα κάτι που δικαιολογεί και την συγκεκριμένη διάγνωση. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζουν εξαιρετική δυσκολία στην εκμάθηση της γλώσσας και των κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως επίσης και στην ανάπτυξη και διατήρηση ενός υγιούς και λειτουργικού σχετίζεσθαι με άλλους ανθρώπους. Οι διαφορές με τον γενικό πληθυσμό είναι που καθορίζουν την βαρύτητα της διαταραχής και την ανάπτυξη της ψυχοπαθολογίας. Υπάρχει επίσης, μεγάλη ποικιλία ως προς τη μορφή των ειδικότερων συμπτωμάτων (για παράδειγμα η κατανόηση του γραπτού λόγου, η κινητικότητα).
Η διάγνωση του αυτισμού είναι χρήσιμο να γίνεται σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία. Η συνήθης ηλικία όπου κάποιος μπορεί να δει ενδείξεις και να υποψιαστεί μια αναπτυξιακή διαταραχή είναι η ηλικία μεταξύ 18 μηνών – 3 ετών, ακριβώς εξαιτίας της συνθετότητας των σταδίων που καλείται να κατακτήσει το παιδί σε αυτή την ηλικία. Είναι εύλογο, πως όσο νωρίτερα ξεκινήσει η πλαισίωση του ατόμου με ειδικές θεραπείες, εξατομικευμένες στην δική του περίπτωση, τόσο καλύτερη πρόγνωση θα έχει. Ακόμα, τελευταία παρατηρείται μεγάλος αριθμός ενηλίκων να ζητούν αξιολόγηση μιας και δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες κάποιος ενήλικας ανήκει στο φάσμα αλλά δεν είχε διαγνωστεί εγκαίρως στην παιδική του ηλικία.
Στόχος των θεραπειών δεν είναι ξαφνικά το παιδί να μην έχει αυτισμό. Όπως είπαμε, ο αυτισμός είναι μια εφ όρου ζωής συνθήκη. Σκοπός της θεραπείας είναι η καλύτερη υποστήριξη του ίδιου όσο και των σημαντικών άλλων στην ζωή του ατόμου με αυτισμό. Ειδικότερα, το άτομο εκπαιδεύεται να εξυπηρετείται και να γίνεται ολοένα και πιο αυτόνομος στο κοινωνικό σύνολο. Η ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου είναι σημαντική για την συμπερίληψη αλλά και αξιοποίηση του ατόμου με αυτισμό στο δυναμικό της. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα άτομα αυτά έχουν ένα ξεχωριστό ταλέντο το οποίο δεν είμαστε εμείς οι υπόλοιποι σε θέση ακόμα να αντιληφθούμε!! Ας ελπίσουμε πως θα μας διδάξουν…
° Στέλλα Καρατζόγλου, Ψυχολόγος – Ειδ/μένη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 1 Ιανουαρίου 2022]
