Του Γιώργου Λαουτάρη.
Την αναδιοργάνωση των φορέων που διαχειρίζονται τα στερεά απόβλητα προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών με νομοσχέδιο που αυτές τις ημέρες βρίσκεται σε διαβούλευση. Οι υφιστάμενοι φορείς σχεδιάζεται να καταργηθούν και να δώσουν τη θέση τους στους νέους Διαχειριστές Στερεών Αποβλήτων (ΔΙΣΑ) οι οποίοι θα υλοποιήσουν τη νέα στρατηγική για τα απορρίμματα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, σκοπός είναι οι ΔΙΣΑ να συγκροτούνται με βάση την αρχή της εγγύτητας και της αντιπροσωπευτικότητας των αιρετών οργάνων των τοπικών κοινωνιών, λαμβάνοντας υπόψη τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά κριτήρια.
Από την άλλη πλευρά, οι φορείς της αυτοδιοίκησης αντιδρούν σφόδρα, κάνοντας λόγο για αποσπασματικότητα των διατάξεων του νομοσχεδίου και για σημαντικό λόγο καθυστέρησης δρομολογημένων έργων. Είναι πάντως χαρακτηριστικό ότι από τις ρυθμίσεις αυτές εξαιρούνται οι δύο μεγαλύτερες περιφέρειες της χώρας, η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία. Τι αλλάζει και σε ποιον βαθμό άραγε;
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι Διαχειριστές Στερεών Αποβλήτων θα εκπονούν Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων της τοπικής τους αρμοδιότητας (το οποίο υποβάλλεται για έγκριση στην περιφέρεια), εξειδικεύουν και υλοποιούν τους στόχους και τις δράσεις του Περιφερειακού Σχεδιασμού για τα απορρίμματα, ενώ μπορούν να διαθέτουν προς πώληση τα προϊόντα που προέρχονται από τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Επίσης, οι νέοι φορείς μπορούν να αναθέτουν επιμέρους υπηρεσίες διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπές υπηρεσίες λειτουργίας σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα.
Η διοίκηση των ΔΙΣΑ ορίζεται με απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και κάθε Διοικητικό Συμβούλιο απαρτίζεται από δημοτικούς συμβούλους ή το δήμαρχο των δήμων που εξυπηρετούν, οι οποίοι εκλέγονται από τα δημοτικά τους συμβούλια μαζί με τους αναπληρωτές τους, το αργότερο μέσα σε ένα μήνα από την εγκατάσταση των δημοτικών αρχών. Ο αριθμός μελών που εκλέγει κάθε Δημοτικό Συμβούλιο εξαρτάται από τον πληθυσμό του Δήμου.
Όπως αναφέρεται στην Αιτιολογική Έκθεση του νομοσχεδίου, “σήμερα οι αρμόδιοι φορείς της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης για την εξειδίκευση και την υλοποίηση των περιφερειακών σχεδίων διαχείρισης των αποβλήτων είναι οι ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), οι οποίοι ανέρχονται σε τριάντα πέντε σε όλη τη χώρα, διέπονται δε από διάφορα νομικά πλαίσια με βάση τις ιδρυτικές τους διατάξεις”. Ο λόγος που απαιτείται η νομοθετική παρέμβαση κατά την κυβέρνηση είναι ότι “πέραν των αλλαγών σε επίπεδο πολιτικής προσέγγισης του ευαίσθητου θέματος της διαχείρισης των αποβλήτων, πρέπει να υιοθετηθεί και ένας νέος τρόπος οργάνωσης των φορέων που θα ασχολούνται με τη διαχείριση”. Επιπλέον, τονίζεται ότι “το σχέδιο νόμου που εισάγεται προς ψήφιση αναβαθμίζει το ρόλο των τοπικών κοινωνιών, αφού τους παρέχει το αποκλειστικό προνόμιο να σχεδιάσουν και να συστήσουν οι ίδιες τους φορείς που θα διαχειρίζονται τα απόβλητά τους”, ενώ οι υπουργοί υποστηρίζουν ότι το νομοσχέδιο “επιδιώκει να φέρει κοντά τις τοπικές κοινωνίες, να τις βοηθήσει να καταλήξουν σε λύσεις που θα εξυπηρετούν τα κοινά τους συμφέροντα, πέρα από τοπικιστικές αγκυλώσεις και εμμονές που μέχρι σήμερα δεν έχουν οδηγήσει πουθενά”.
Ενδιαφέρον έχουν τα σχόλια που έχουν κατατεθεί στη διαβούλευση. Το ΔΣ του Περιφερειακού Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Στερεάς Ελλάδας σχολιάζει: “Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί εκ των προτέρων να δεσμεύεται σε συγκεκριμένα μοντέλα, μη ευέλικτα και δυσλειτουργικά, όπως οι ΔΙΣΑ που προβλέπονται από το σχέδιο νόμου. Είναι αδιανόητο ένα μονομελές διορισμένο όργανο της Πολιτείας, όπως ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να καθορίζει και να ελέγχει, κατά τη δική του ανεξέλεγκτη κρίση, -όπως αποδεικνύεται μέχρι σήμερα- τη βούληση των τοπικών κοινωνιών, όπως αυτή εκφράζεται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση”.
Ενώ η “Πρωτοβουλία Συνεννόησης για τη Διαχείριση Απορριμμάτων”, μια συλλογικότητα πολιτών που προέκυψε μετά από τις κινητοποιήσεις στην Κερατέα για τα απορρίμματα υπογραμμίζει:
“Αποτελεί κραυγαλέα αντίφαση το γεγονός ότι στις δύο πολυπληθέστερες περιφέρειες (Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας), από τις οποίες θα έπρεπε να ξεκινήσει η υλοποίηση των ΔΙΣΑ, παραμένει το ίδιο συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης. Το ίδιο κραυγαλέα αντιφατικό είναι το γεγονός, ότι, τελικά, ΔΙΣΑ θα δημιουργηθούν σε περιοχές που καλύπτουν μόνο το 34% του συνολικού πληθυσμού της χώρας”.
Αντίθετη η ΚΕΔΕ
Ομόφωνα είπε “όχι” το Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο, ζητώντας παράταση της διαβούλευσης (που λήγει στις 18 Μαΐου) για έναν ακόμη μήνα.
Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της Ένωσης, το νομοσχέδιο “χαρακτηρίζεται από τεράστιες νομοτεχνικές ατέλειες, σημαντικό αριθμό αντιφάσεων και παραπέμπει περισσότερο σε συρραφή αιτημάτων, παρά στην ουσιαστική αντιμετώπιση του κρίσιμου ζητήματος διαχείρισης στερεών αποβλήτων, με βάση και τους περιφερειακούς σχεδιασμούς”. Η ΚΕΔΕ εγκαλεί την κυβέρνηση ότι πολλές από τις διατάξεις “αφαιρούν ή περιορίζουν τις αρμοδιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων ενώ, αντιθέτως, δίνονται υπέρμετρα μεγάλες εξουσίες στον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης”.
Οι εκπρόσωποι των δήμων δεσμεύονται ότι σύντομα θα καταθέσουν ολοκληρωμένες προτάσεις οι οποίες: Πρώτον, “θα προστατεύουν το αυτοδιοίκητο των δήμων στην άσκηση της αρμοδιότητας διαχείρισης των απορριμμάτων” και δεύτερον, “θα περιλαμβάνουν εξειδίκευση με χωρικές προτάσεις και οικονομικούς και κοινωνικούς όρους. Τουτέστιν, να ορίζεται ανώτατη τιμή ανά τόνο για το κόστος διαχείρισης, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,5% του ακαθάριστου περιφερειακού εισοδήματος”.
Σημαντικό σημείο στην κριτική της ΚΕΔΕ είναι ότι η αναδιάταξη του τοπίου είναι χρονοβόρα και “θα προκαλέσει εκ των πραγμάτων, μεγάλη καθυστέρηση στην ωρίμανση έργων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων”, την ίδια στιγμή που “η πολύμηνη καθυστέρηση ακόμη και για τις διαδικασίες σύστασης, αποτελεί αυτοτελώς αιτία καθυστέρησης ένταξης έργων στο νέο ΕΣΠΑ 2014-2020”.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 14 Μαΐου 2016]
