Του Γιώργου Λαουτάρη.
Τα χαρτιά του για την επικείμενη αλλαγή του εκλογικού νόμου άνοιξε για πρώτη φορά ο υπουργός Εσωτερικών, Παναγιώτης Κουρουμπλής την προηγούμενη εβδομάδα. Μιλώντας σε σχετική εκδήλωση του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, με θέμα την εκλογική νομοθεσία, κατέθεσε αναλυτικά τις σκέψεις του, μολονότι έσπευσε να διευκρινίσει ότι τα όσα είπε είναι προσωπικές απόψεις και “δεν εντάσσονται στο πλαίσιο μιας κυβερνητικής απόφασης ή σχεδίου”.
Στην πραγματικότητα, οι θέσεις του κορυφαίου υπουργού της κυβέρνησης βάζουν οριστικό τέλος σε κάθε προγραμματική πρόταση που κατέθεσε πριν τον Ιανουάριο του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ για τη μετατροπή του εκλογικού συστήματος σε περισσότερο αναλογικό. Οι πάγιες αρχές της Αριστεράς που για όσο διάστημα βρισκόταν στην αντιπολίτευση δεν σταμάτησε να καταγγέλλει το “καλπονοθευτικό” σύστημα όπως το χαρακτήριζε πάνε …περίπατο (όπως και τόσα άλλα) μιας και τα σημεία κλειδιά του εκλογικού συστήματος που διαστρεβλώνουν την αποτύπωση της ψήφου στον χάρτη του κοινοβουλίου παραμένουν απολύτως άθικτα, αν θεωρήσουμε τις “σκέψεις” του Παναγιώτη Κουρουμπλή ως εναρκτήρια εισήγηση από τη μεριά της κυβέρνησης.
Ο λόγος αρχικά για το πλαφόν του 3% για την είσοδο κάθε κόμματος στη Βουλή, που κατά την κυβέρνηση δεν πρέπει να πειραχθεί. Πρόκειται για ένα μέτρο που ποτέ δεν έχει αιτιολογηθεί επαρκώς για ποιο λόγο διατηρείται ή για ποιο λόγο επιλέχθηκε το συγκεκριμένο ποσοστό ως όριο. Όσοι γνωρίζουν καλά εκλογικά μαθηματικά, επισημαίνουν ότι το πλαφόν αυτό μπορεί όχι απλώς να διαστρεβλώσει σε μεγάλο βαθμό τη σύνθεση του κοινοβουλίου, αλλά και να καθορίσει την κυβέρνηση. Κι αυτό διότι όσο μεγαλώνει το ποσοστό των κομμάτων που δεν περνούν τον πήχη, τόσο ενισχύεται το κόμμα που ήρθε πρώτο στις εκλογές, ενώ διευκολύνεται στο να πετύχει αυτοδυναμία!
Εκπρόσωποι των ΑΝΕΛ όταν άνοιξε η συζήτηση περί εκλογικού νόμου ανέφεραν ότι το 3% έχει θεσπιστεί ώστε να αποτραπεί η είσοδος μειονοτικών κομμάτων στο κοινοβούλιο. Αυτή είναι μια άποψη που κανείς άλλος δεν έχει υποστηρίξει δημοσίως, όμως αν ισχύει, τότε η αντιδημοκρατικότητα του μέτρου είναι παραπάνω από εμφανής: Θεσπίστηκε για να αποκλείσει κάποιους. Σήμερα είναι η μουσουλμανική μειονότητα, αύριο ίσως είναι κάποια ανεπιθύμητη άποψη.
Δεύτερη “σημαία” του σημερινού εκλογικού συστήματος που αλλοιώνει τη λαϊκή βούληση, είναι το μπόνους των 50 εδρών που δίνεται στο πρώτο κόμμα προκειμένου να σχηματίσει ευκολότερα πλειοψηφία. Ύπαρξη μπόνους σημαίνει ότι μόνο οι 250 από τις 300 έδρες μοιράζονται σύμφωνα με το μέτρο στα κόμματα που περνούν το 3% και ο πρώτος, έστω και με μία ψήφο διαφορά, πριμοδοτείται με έδρες που δεν αντιστοιχούν στην εκπεφρασμένη βούληση των πολιτών. Ο υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ τάχθηκε κατά της κατάργησής του. Απλώς επισήμανε ότι “θα αφορά συνεργασίες κομμάτων με προγραμματική σύγκλιση”, κάτι που δεν ισχύει σήμερα.
Κατά τα άλλα, ο Παναγιώτης Κουρουμπλής είπε ότι επίκειται νομοθετική παρέμβαση που θα εγγυάται τη δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων, ενώ πρότεινε ένα μικτό σύστημα ψηφοφορίας που θα περιλαμβάνει λίστα υποψηφίων (που εκλέγονται με τη σειρά) και σταυρό. Επίσης τάχθηκε υπέρ του σπασίματος των μεγάλων περιφερειών, όπως η Β’ Αθήνας καθώς “οι υπερμεγέθεις εκλογικές περιφέρειες γεννούν εξαρτήσεις από οικονομικά και μιντιακά συστήματα”, όπως είπε. Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των βουλευτών, τόνισε ότι η πρόταση περί μείωσής του είναι υπό συζήτηση αφού το ζητά η κοινωνία, όμως έδειξε μάλλον αρνητικός. Τέλος μίλησε για αλλαγή του πλαισίου ελέγχου των βουλευτών, χωρίς όμως να μπει σε λεπτομέρειες.
“Θα λειτουργήσουμε χωρίς αιφνιδιασμούς, χωρίς σκοπιμότητες και σε αρκετά πρώιμο χρόνο, ώστε να μην υπάρξει η παραμικρή υπόνοια ότι υποκύπτουμε σε αυτές τις σκοπιμότητες”, ξεκαθάρισε ο Παναγιώτης Κουρουμπλής. Όμως η αλήθεια είναι ότι οι αλλαγές που πρότεινε μόνο άτολμες και κάτω των προσδοκιών μπορούν να χαρακτηριστούν.
Κλειστά χαρτιά για την αυτοδιοίκηση
Μολονότι για τον νόμο των εθνικών εκλογών οι πρώτες τροχειοδεικτικές βολές έχουν ριφθεί, άκρα του τάφου σιωπή επικρατεί για το πλαίσιο στο οποίο θα διεξάγονται οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.
Είναι γεγονός ότι το υπουργείο Εσωτερικών ξεκαθάρισε πως η όποια αλλαγή του “Καλλικράτη” θα έχει ισχύ κατά τη νέα αυτοδιοικητική περίοδο, δηλαδή μετά τις εκλογές του 2019 που θα γίνουν υπό το ισχύον καθεστώς. Όμως κανένα άλλο ζήτημα δεν έχει συζητηθεί τόσο, όσο αυτό του συστήματος των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών. Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών, Γιάννης Μιχελάκης μάλιστα, είχε φτάσει στο σημείο παραμονές σχεδόν των τοπικών εκλογών του 2014 να προτείνει μια ριζική αλλαγή του πλαισίου, την οποία αρκετοί είδαν με θετικό τρόπο. Οι πολιτικές εξελίξεις έβαλαν το θέμα στο “ψυγείο” όμως η ιστορία εκείνη υπογράμμισε ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει ζήτημα αλλαγής του εκλογικού πλαισίου για τους Δήμους.
Στην περίπτωση των τοπικών εκλογών, μόνο μία μείζων αλλαγή έχει νόημα συζήτησης: Η κατάργηση του δεύτερου γύρου. Τίποτα δεν δείχνει ότι η ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών έχει τη διάθεση να ανοίξει αυτή τη συζήτηση, σε αντίθεση με τον Νίκο Βούτση που ως ΥΠΕΣ έδειχνε θετικός στην προοπτική αυτή. Οι επιτροπές αναμόρφωσης του “Καλλικράτη” θεωρητικά έχουν ξεκινήσει τις εργασίες τους, όμως τίποτα σχετικό δεν έχει δημοσιοποιηθεί.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 23 Απριλίου 2016]
