[Π]: Πείτε μας λίγα λόγια για την ΕΕΠΦ και τη δική σας εμπλοκή και συμμετοχή;
ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ: Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) είναι η παλαιότερη περιβαλλοντική ΜKO εθνικής εμβέλειας, ενεργή αδιάλειπτα από το 1951. Έχει ως κύρια αποστολή της να προστατεύει την ελληνική φύση και να ευαισθητοποιεί τους Έλληνες αλλά και όλους όσους αγαπούν την χώρα μας για τη φυσική της κληρονομιά. Από την εποχή της ίδρυσής της πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εθνικών Δρυμών και στην προστασία απειλουμένων ειδών πανίδας και χλωρίδας, καθώς και βιοτόπων. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 1971, ο τότε Γενικός Γραμματέας Βύρων Αντίπας, υπέγραψε για λογαριασμό της Ελλάδας τη Συνθήκη Ramsar για τους Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας.
Σήμερα, οι δράσεις της ΕΕΠΦ επικεντρώνονται σε πέντε κύριους άξονες: περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, έργα και προγράμματα προστασίας της φύσης, περιβαλλοντική εκπαίδευση – με τρία διεθνή Δίκτυα εγκεκριμένα από το ΥΠΑΙΘ, αειφορική διαχείριση στον τομέα του τουρισμού και ευαισθητοποίηση του κοινού. Αξίζει να τονίσω ότι η ΕΕΠΦ εκπροσωπεί στην Ελλάδα το Διεθνές Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education-FEE), το οποίο αποτελεί κύριο εταίρο της UNESCO.
Το δικό μου ταξίδι στην ΕΕΠΦ ξεκίνησε πριν 30 χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια ασχολούμαι ανελλιπώς με τα οικολογικά σχολεία, έχοντας το συντονισμό των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Επιπλέον, τα τελευταία πέντε χρόνια είμαι Γενικός Γραμματέας του ΔΣ. Προερχόμενος από το χώρο της εκπαίδευσης είχα συνεχώς τη θετική διάδραση των μαθητών μου σε ζητήματα περιβάλλοντος, γεγονός που ενίσχυσε το ενδιαφέρον μου για δράσεις που στοχεύουν στην ανάδειξη του ρόλου της περιβαλλοντικής και της κλιματικής εκπαίδευσης στη νέα γενιά. Η παγκόσμια κλιματική και περιβαλλοντική κρίση μας ωθεί να επικεντρωθούμε ακόμα πιο έντονα στη γενιά του αύριο και να την εφοδιάσουμε με γνώση, αξίες και οράματα για ένα βιώσιμο μέλλον.
[Π]: Τα “Οικολογικά Σχολεία” δίνουν έμφαση στις υποδομές, στους μαθητές, στις συμπεριφορές, που;
Σ.Σ.: Τα Οικολογικά Σχολεία είναι το μεγαλύτερο παγκοσμίως πρόγραμμα για την αειφορική διαχείριση του σχολείου. Ξεκινά από την τάξη, εμπλέκει τη σχολική κοινότητα σε εκπαιδευτικές δράσεις για την αειφορία και επεκτείνεται στην τοπική κοινωνία. Ο κεντρικός στόχος του προγράμματος είναι η αλλαγή συμπεριφοράς όλων μέσα στη σχολική κοινότητα, ώστε το σχολείο να γίνει ένα πραγματικό Οικολογικό Σχολείο.
Αυτό επιτυγχάνεται με τη διαμόρφωση και την εφαρμογή του Οικοκώδικα (ενός συνόλου κανόνων περιβαλλοντικής συμπεριφοράς) καθώς και την εφαρμογή ενός Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης που αφορά τον περιβάλλοντα σχολικό χώρο και την μετατροπή του σε καθαρό, όμορφο, ανθρώπινο και φιλικό με βάση την αειφορική διαχείριση. Σε κάθε σχολείο συγκροτείται η Περιβαλλοντική Επιτροπή από μαθητές και εκπαιδευτικούς, η οποία επεξεργάζεται ποικίλα θέματα όπως νερό, ενέργεια, απορρίμματα, σχολική αυλή κλπ. Άρα, λοιπόν, το κύριο βάρος εστιάζεται στους μαθητές χωρίς να υποτιμάμε το ζήτημα των υποδομών που εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό και ο δήμος που έχει την ευθύνη για τις σχολικές μονάδες.
[Π]: Πόσα χρόνια τρέχει το πρόγραμμα και ποια τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα του;
Σ.Σ.: Το πρόγραμμα τρέχει 30 χρόνια και δεν είναι τυχαίο ότι συμμετέχουν 104 χώρες από όλο τον κόσμο. Αν το μεταφράσουμε σε νούμερα, αυτό σημαίνει 20.000.000 μαθητές και 1.500.000 εκπαιδευτικοί. Μια μεγάλη οικογένεια, μια οικοσυμμαχία, η συμμαχία των οικολογικών σχολείων. Τα νούμερα λένε την αλήθεια, αλλά η μεγαλύτερη αλήθεια είναι οι μαθητές μας. Μαθητές που μας συναντούν στο δρόμο και θυμούνται από το σχολείο τις δράσεις που κάναμε για την προστασία του περιβάλλοντος, για ένα καλύτερο κόσμο.
[Π]: Από τότε που ξεκίνησε, θα λέγατε πως έχει αλλάξει η κουλτούρα, η νοοτροπία των γενεών απέναντι στην προστασία του περιβάλλοντος;
Σ.Σ.: Σίγουρα έχει αλλάξει η νοοτροπία, όπως έχουν μεγαλώσει και τα προβλήματα. Η κλιματική κρίση έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Βλέπουμε, όμως, ότι το σύνθημα «σκεφτόμαστε παγκόσμια και δρούμε τοπικά» κερδίζει συνεχώς έδαφος. Δεν είμαστε αδιάφοροι, δηλαδή, για το τι γίνεται στον Αμαζόνιο, αλλά συγχρόνως αγωνιζόμαστε για το πάρκο της γειτονιάς μας και αναπτύσσουμε κινηματικές δράσεις για το περιβάλλον. Είναι μεγάλες οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, αλλά το αυθεντικό ενδιαφέρον της νέας γενιάς αναζωπυρώνει διαρκώς τις ελπίδες μας.
[Π]: Η ισχύς εν τη ενώσει φέρνει αποτελέσματα; Πρόσφατα, υπογράψατε μνημόνιο συνεργασίας με το Δήμο Αθηναίων.
Σ.Σ.: Το μνημόνιο συνεργασίας που υπογράψαμε πρόσφατα με τον δήμαρχο της Αθήνας κ. Δούκα είναι το πρώτο βήμα για να αλλάξει το τοπίο στα σχολεία της Αθήνας. Ο δήμος θα συμβάλλει και θα υποστηρίξει την επέκταση του δικτύου «Οικολογικά Σχολεία» με στόχο τη συμμετοχή νηπιαγωγείων και σχολείων Α’ βάθμιας και Β’ βάθμιας εκπαίδευσης στην Αθήνα. Ο δήμαρχος από τις πρώτες μέρες ανάληψης των καθηκόντων του έχει αποδείξει ότι έχει την πολιτική βούληση να συμβάλλει ενεργά στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Τα σχολεία είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση αυτή.
[Π]: Συμμετέχουν στο πρόγραμμα σχολεία της περιοχής μας, από τα Νότια;
Σ.Σ.: Δυστυχώς στα Νότια δεν υπάρχουν πολλά σχολεία. Είναι μια πρόκληση πάντως για μ’ ένα να αυξηθεί ο αριθμός των σχολείων αλλά και οι δήμοι να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία. Με την ευκαιρία αυτή να σας πω, καταρχήν, ότι τη σχολική χρονιά ΄23-΄24 συμμετέχουν 515 σχολεία σ’ όλη τη χώρα με 115.800 μαθητές/τριες και 5.240 εκπαιδευτικοί.
[Π]: Πως μπορεί ένα σχολείο να δηλώσει συμμετοχή;
Σ.Σ.: Το δίκτυο είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας οπότε δικαίωμα συμμετοχής έχουν όλες οι σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια) γενικής και ειδικής αγωγής. Άρα αυτό μπορεί να γίνει μέσω των υπευθύνων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ή κατευθείαν στο https://eepf.gr
[Π]: Πως καταφέρνει τελικά ένα σχολείο να γίνει πράσινο και οικολογικό; Ποιο το κίνητρο συμμετοχής;
Σ.Σ.: Τα σχολεία που υλοποιούν πρόγραμμα για δυο συναπτά έτη, δηλαδή ακολουθούν την φιλοσοφία των επτά βημάτων που αναφέρω και παραπάνω και πραγματοποιούν συγκεκριμένες δράσεις στο θέμα που επέλεξαν ( ενέργεια, απορρίμματα, νερό, μεταφορές, κ.λ.π) και θα αξιολογηθούν θετικά από τη Συντονιστική Επιτροπή βραβεύονται με την Πράσινη Σημαία, δηλαδή το διεθνές αναγνωρισμένο σήμα αειφορικής διαχείρισης για σχολικές μονάδες. Συγχρόνως, όμως, να τονίσω τη χαρά της συμμετοχής και τη δυνατότητα που δίνει το δίκτυο για επικοινωνία και συμπράξεις με άλλα σχολεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.
[Π]: Εκτός από τη σχολική κοινότητα χρειάζεται και η συμβολή του εκάστοτε Δήμου;
Σ.Σ.: Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας, η εμπλοκή των φορέων. Είναι, λοιπόν, στρατηγική μας επιλογή ο δήμος να συμμετέχει ενεργά σ’ αυτή τη διαδικασία. Τα οικολογικά σχολεία, μέσω της βιωματικής προσέγγισης, παίρνουν πολλές πρωτοβουλίες με στόχο τη μείωση των απορριμμάτων, την ανακύκλωση και την εξοικονόμηση ενέργειας. Είναι προφανές ότι τα αποτελέσματα αυτών των ενεργειών θα μπορούσαν να έχουν πολλαπλάσια οφέλη μέσα από μία στοχευμένη συνεργασία μεταξύ σχολικών μονάδων και δήμου. Εντέλει, η συμβολή ενός δήμου μπορεί να δώσει την απαραίτητη ώθηση ώστε ο στόχος της μείωσης του αποτυπώματος να υπερβεί τα όρια της σχολικής κοινότητας και να γίνει ανάγκη και κτήμα ολόκληρης της κοινωνίας. Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι οραματικοί άνθρωποι που θα ενστερνιστούν τις αγωνίες και τις προσπάθειες οραματικών εκπαιδευτικών και ανήσυχων μαθητών.
Τα 7 βήματα
Η μεθοδολογία του Προγράμματος χαρακτηρίζεται από 7 βήματα/στάδια, όπου οι μαθητές/τριες έχουν τον κύριο ρόλο.
Περιβαλλοντική επιτροπή
Εμπρός όλοι μαζί συγκροτούμε περιβαλλοντική επιτροπή με πρώτο το διευθυντή αλλά και τον πιο μικρό το μαθητή.
Έρευνα στο σχολείο
Μια ομάδα παιδιών με μεγεθυντικό φακό ψάχνει. Εδώ έχει μια διαρροή, ένα σκουπιδάκι βλέπω πιο κει, οι λάμπες είναι ανοιχτές, οι βρύσες τρέχουνε κλειστές!
Σχέδιο δράσης
Παίρνουμε χαρτιά μολύβια και μ’ ένα κοφτερό μυαλό καταστρώνουμε το σχέδιο για σχολείο Οικολογικό.
Εφαρμογή σχεδίου
Η περιβαλλοντική επιτροπή βάζει το σχέδιο σ’ εφαρμογή. Το σχέδιο πρέπει να πετύχει κι όλο το σχολείο να εμπλακεί.
Σύνδεση με το αναλυτικό πρόγραμμα
Τα οικολογικά σχολεία είναι πρόγραμμα ουσίας. Έχει σύνδεση με το αναλυτικό, είναι και αειφορικό.
Ενημέρωση
Η περιβαλλοντική επιτροπή ενημερώνει το σχολείο, τους γονείς, την τοπική την κοινωνία.
Οικοκώδικας
Κάθονται λοιπόν όλοι μαζί, κανόνες βάζουν σ’ εφαρμογή. Οικοκώδικα τον είπαν και να τον τηρήσουν υποσχεθήκαν.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 27 Απριλίου 2024]
