Γράφει η Παναγιώτα Κοβάνη, Ψυχολόγος, MSc. Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων,
Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιών-εφήβων
Ηιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) επηρεάζει τους ανθρώπους διαφορετικά, αλλά συνήθως προκαλεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο σκέψεων και συμπεριφορών.
Η ΙΨΔ έχει 3 βασικά στοιχεία:
- εμμονές – όπου μια ανεπιθύμητη και ενοχλητική σκέψη, εικόνα ή παρόρμηση εισέρχεται επανειλημμένα στο μυαλό σας
- συναισθήματα – η εμμονή προκαλεί ένα αίσθημα έντονου άγχους ή αγωνίας
- καταναγκασμοί – επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή νοητικές πράξεις που ένα άτομο με ΙΨΔ αισθάνεται ότι ωθείται να εκτελέσει, ως αποτέλεσμα του άγχους και της αγωνίας που προκαλείται από την εμμονή
Η ψυχαναγκαστική συμπεριφορά ανακουφίζει προσωρινά το άγχος, αλλά η εμμονή και το άγχος σύντομα επανέρχονται, με αποτέλεσμα ο κύκλος να ξαναρχίσει.
Ιδεοληψίες
(Εμμονικές σκέψεις)
Σχεδόν όλοι έχουν δυσάρεστες ή ανεπιθύμητες σκέψεις κάποια στιγμή, όπως να πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν ξεχάσει να κλειδώσουν την πόρτα του σπιτιού. Αλλά αν έχετε μια επίμονη, δυσάρεστη σκέψη που κυριαρχεί στο βαθμό που διακόπτει άλλες σκέψεις, μπορεί να έχετε μια εμμονή.
Μερικές κοινές εμμονές που επηρεάζουν τα άτομα με ΙΨΔ περιλαμβάνουν:
- φόβος να βλάψετε εσκεμμένα τον εαυτό σας ή τους άλλους – για παράδειγμα, φοβάστε ότι μπορεί να επιτεθείτε σε κάποιον άλλο
- φόβος μήπως βλάψετε τον εαυτό σας ή τους άλλους κατά λάθος – για παράδειγμα, φοβάστε ότι μπορεί να βάλετε φωτιά στο σπίτι αφήνοντας την κουζίνα ανοιχτή
- φόβος μόλυνσης από ασθένεια
- ανάγκη για συμμετρία ή τάξη – για παράδειγμα, μπορεί να νιώσετε την ανάγκη να βεβαιωθείτε ότι όλες οι ετικέτες στα κουτάκια στο ντουλάπι σας είναι τοποθετημένες με τον ίδιο τρόπο
Μπορεί να έχετε εμμονικές σκέψεις βίαιης ή σεξουαλικής φύσης που θεωρείτε απωθητικές ή τρομακτικές. Αλλά είναι απλώς σκέψεις και το να τις έχει κάποιος δεν σημαίνει ότι θα ενεργήσει σύμφωνα με αυτές.
Καταναγκασμοί
Οι καταναγκασμοί ξεκινούν ως ένας τρόπος προσπάθειας μείωσης ή πρόληψης του άγχους που προκαλείται από την εμμονική σκέψη, αν και στην πραγματικότητα, αυτή η συμπεριφορά είναι είτε υπερβολική είτε δεν συνδέεται πραγματικά με τις σκέψεις αυτές.
Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΙΨΔ συνειδητοποιούν ότι μια τέτοια καταναγκαστική συμπεριφορά είναι παράλογη και δεν έχει λογική, αλλά δεν μπορούν να σταματήσουν να ενεργούν σύμφωνα με αυτό και νιώθουν ότι πρέπει να το κάνουν «για κάθε περίπτωση».
Οι συνήθεις τύποι ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς σε άτομα με ΙΨΔ περιλαμβάνουν:
- καθαρισμός και πλύσιμο χεριών
- έλεγχος – όπως έλεγχος ότι οι πόρτες είναι κλειδωμένες
- αρίθμηση
- τακτοποίηση
- αναζήτηση επιβεβαίωσης από τους άλλους
- επανάληψη συγκεκριμένων λέξεων προκειμένου να μην σκεφτεί άλλες
- αποφυγή τοποθεσιών και καταστάσεων που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν εμμονικές σκέψεις
Δεν θα είναι εμφανείς όλες οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές στους άλλους ανθρώπους.
Λάβετε βοήθεια
Είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια εάν πιστεύετε ότι έχετε ΙΨΔ και αυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή σας.
Εάν πιστεύετε ότι κάποιος φίλος ή μέλος της οικογένειας μπορεί να έχει ΙΨΔ, δοκιμάστε να μιλήσετε μαζί του για τις ανησυχίες σας και να τους προτείνετε να ζητήσουν βοήθεια.
Η ΙΨΔ είναι απίθανο να βελτιωθεί από μόνη της, αλλά η θεραπεία και η υποστήριξη είναι διαθέσιμη για να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας και να έχετε καλύτερη ποιότητα ζωής.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 25 Νοεμβρίου 2023]
