Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει σημειώσει κάποια πρόοδο στην ανακύκλωση, αλλά παραμένει πίσω σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε. Σε συντριπτικό ποσοστό (άνω του 80%), τα απορρίμματα καταλήγουν σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) ή, ακόμα χειρότερα, σε παράνομους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ). Την ίδια ώρα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις το 22,6% των αποβλήτων οδηγείται σε ταφή.
Αντί να πληρώνουν υπέρογκα ποσά για τη διαχείριση των απορριμμάτων, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες μπορούν να επενδύσουν σε μια καινοτόμα λύση που εξαφανίζει οικολογικά τα σκουπίδια και παράγει καθαρή ενέργεια. Οι αυτοτροφοδοτούμενες μονάδες πυρόλυσης της ιταλικής COOMI αποτελούν μια επανάσταση στη διαχείριση απορριμμάτων, μετατρέποντας έως και 100.000 τόνους ετησίως σε ηλεκτρική ενέργεια, με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Με αυτονομία στη διαχείριση απορριμμάτων, με παραγωγή καθαρής ενέργειας για δημοτικές ανάγκες, με μείωση κόστους ταφής και μεταφοράς, με απόσβεση επένδυσης σε μόλις 1,5 χρόνο οι Δήμοι και οι Περιφέρειες πρέπει να εξετάσουν σοβαρά την δημιουργία ενός εργοστασίου πυρόλυσης που αλλάζει τα δεδομένα στη διαχείριση των απορριμμάτων. Η τεχνολογία υπάρχει. Θα την αξιοποιήσουμε;
Το μεγάλο στοίχημα της ανθρωπότητας για μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα
Σύγχρονες & αυτοτροφοδοτούμενες μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων με σύστημα τεχνολογίας της COOMI
Ρεπορτάζ / Επιμέλεια: Αλεξία Ζερβούδη
Είναι ατομική ευθύνη του καθενός να προσπαθεί για ένα καλύτερο μέλλον, αφήνοντας το λιγότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η ανακύκλωση είναι ένα από αυτά που μπορούμε να κάνουμε, σημαντική σε ατομικό επίπεδο, πολύ σημαντική αν γινόταν συλλογικά και κυρίως, από τις Βιομηχανίες και τις μεγάλες ιδιωτικές και δημόσιες δομές. Με τη συμμετοχή και τη συνεχή προσπάθεια βελτίωσης από μεγάλες μονάδες ρύπανσης του περιβάλλοντος, όπως είναι τα Εργοστάσια, τα Ιδρύματα (σχολεία, νοσοκομεία), οι οικοδομικές εργασίες, τα δημόσια έργα και όσοι εν πάση περιπτώσει, που παράγουν πολλά και επικίνδυνα απορρίμματα, ίσως καταφέρει η ανθρωπότητα να κερδίσει το μεγάλο στοίχημα!
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει κάνει κάποια βήματα προόδου όσον αφορά την ανακύκλωση, αλλά συνολικά παραμένει πίσω σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ. Σε συντριπτικό ποσοστό (άνω του 80%) συνεχίζουμε να θάβουμε στην κυριολεξία τα σκουπίδια μας, σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ), ενώ σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούνται και οι χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ). Την ίδια ώρα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις το 22,6% των αποβλήτων καταλήγει σε ταφή. Με την εφαρμογή νέων κανονισμών και τη βελτίωση των υποδομών για την ανακύκλωση, έχουμε πετύχει αύξηση στο ποσοστό ανακύκλωσης (που παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, μεταξύ 25-30% των απορριμμάτων), κάποιοι δήμοι εφαρμόζουν συστήματα χωριστής συλλογής για ανακυκλώσιμα υλικά, όπως πλαστικά, γυαλί και μέταλλα και τώρα θα λειτουργήσει πιλοτικά το σύστημα “Πληρώνω όσο Πετάω», δίνοντας κίνητρο στους πολίτες να μειώσουν τα απορρίμματα τους, ενώ ταυτόχρονα επιβραβεύονται για την ανακύκλωσή τους. Εάν όμως οι Δήμοι είχαν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν ένα σύγχρονο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων, τα αποτελέσματα θα ήταν πραγματικά ουσιώδη για το μέλλον μας.
Ένα ακόμη ερώτημα παραμένει: Οι πολίτες κάνουμε ανακύκλωση, αλλά την κάνουμε σωστά; Η ανάγκη για περισσότερη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού είναι επιτακτική. Πολλοί πολίτες δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι για τη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων και της ανακύκλωσης. Οι δύο μεγαλύτερες προκλήσεις της χώρας μας αφορά στη διαχείριση βιοαποβλήτων, όπως τα τρόφιμα, αλλά και στο πλαστικό, που συγκεντρώνεται σε πολύ υψηλά ποσοστά, στο εντελώς λάθος μέρος. Υπάρχει ταυτόχρονα και μεγάλη δυσπιστία, στο που καταλήγουν οι μπλε κάδοι και αν γίνεται σωστά η επεξεργασία τους. Εδώ ξεχνάμε το πιο σπουδαίο όμως! Δεν είναι όμως μόνο τα νοικοκυριά που επιβαρύνουν το περιβάλλον με τα σκουπίδια τους. Σε βιομηχανίες όπως η χημική βιομηχανία, η επεξεργασία μετάλλων ή η παραγωγή τροφίμων, τα απόβλητα είναι συχνά πιο βλαβερά και απαιτούν εξειδικευμένα συστήματα για την ασφαλή διαχείριση και ανακύκλωσή τους. Στην Ελλάδα η πράσινη βιομηχανία βρίσκεται σε βρεφικό στάδιο, χρειάζονται περισσότερες επενδύσεις, κυβερνητική στήριξη και συντονισμένες προσπάθειες από την κοινωνία και τις επιχειρήσεις για να γίνει μια σοβαρή μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και οικολογικά υπεύθυνο μέλλον. Η δικαιολογία ότι «όλα αυτά κοστίζουν» καταρρίπτεται, καθώς, πλέον, η διαχείριση στερεών αποβλήτων είναι η 5η μεγαλύτερη βιομηχανία παγκοσμίως. Η ανακύκλωση είναι ωφέλιμη για το περιβάλλον, αλλά και για την οικονομία. Από τη μια, υπάρχει διαθέσιμη τεχνολογία που εξασφαλίζει οικολογικό και οικονομικό τρόπο διαχείρισής της, από την άλλη, παράγει φθηνότερα υλικά από να τα φτιάχναμε καινούργια. Το αλουμίνιο, για παράδειγμα, το οποίο καταλαμβάνει το 0,6% περίπου των αποβλήτων. Σαν υλικό, παρουσιάζει σημαντικό οικονομικό ενδιαφέρον λόγω της υψηλής τιμής του και αξίζει να ανακυκλώνεται, καθώς η ενέργεια που απαιτείται για την ανάκτηση του αντιστοιχεί σε μόνο 5% αυτής που χρειάζεται για την παραγωγή του.
Αύξηση της οικοδομής, αύξηση και της μόλυνσης
Εύλογα αναρωτιέται κανείς, όλα τα οικοδομικά απόβλητα από τις χιλιάδες οικοδομές που ξεφυτρώνουν σε Γλυφάδα, Βούλα, Βάρκιζα, που καταλήγουν; Ας αναλογιστούμε τον όγκο των οικοδομών στην περιοχή μας και όχι μόνο. Από τις κατεδαφίσεις και τις κατασκευές, μέχρι τις διαρκείς εργασίες στους δρόμους, ο όγκος των απορριμμάτων δημιουργεί σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα. Όλα αυτά που τελικά, καταλήγουν σε χωματερές κι από εκεί στο πιάτο και το νερό μας, στο δάσος και τις θάλασσές μας, και σε οποιοδήποτε άλλο λάθος μέρος, θα μπορούσαν και πρέπει να ανακυκλωθούν. Αλλά και τα υλικά που χρησιμοποιούμε, θα μπορούσαν να είναι αποτέλεσμα μιας επιτυχούς ανακύκλωσης! Ένα παράδειγμα αποτελεί η αξιοποίηση του γυαλιού. Το γυαλί, όσον αφορά την διαλογή του στην ανακύκλωση, διαχωρίζεται σε τρεις ποιότητες βάσει του χρώματός του (καφέ, πράσινο ή διαυγές) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο χαλικιού και άμμου σε δομικά υλικά, όπως το τσιμέντο και η άσφαλτος.
Δυσκολίες στην ανακύκλωση VS σύγχρονα συστήματα διαχείρισης
Το πρόβλημα με τα σκουπίδια είναι τόσο ποσοτικό (ολοένα και αυξανόμενος όγκος), όσο και ποιοτικός. Η αυξανόμενη ποσότητα απορριμμάτων συνεπάγεται αυξημένη επικινδυνότητα για το περιβάλλον. Στα απορρίμματα της εποχής μας έρχονται να προστεθούν αμέτρητες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές που αποτελούνται από πολύπλοκα μείγμα υλικών, PCBs, βαρέα μέταλλα, ανόργανα οξέα, υδράργυρο, κάδμιο, χρώμιο, αρσενικό κ.ά., άκρως επικίνδυνα για το περιβάλλον και τους φυσικούς αποδέκτες. Αποκαρδιωτικό είναι και το ποσοστό πλαστικού, που κυμαίνεται μεταξύ 10-20%, με κυριότερα το πολυαιθυλένιο, το PET, το PVC, το πολυπροπυλένιο και το πολυστυρένιο. Το πρόβλημα με το πλαστικό είναι ότι καταλαμβάνει μεγάλο όγκο, ενώ παρουσιάζει ελάχιστη αποσύνθεση σε βάθος δεκαετιών. Πως λοιπόν, «εξαφανίζουμε» το πλαστικό; Η τεχνολογία υπάρχει, ωστόσο το κυριότερο πρόβλημα μέχρι τώρα ήταν ο διαχωρισμός των διαφορετικών πλαστικών στις συσκευασίες. Μια ketchup αποτελείται από έξι περίπου διαφορετικά στρώματα πλαστικών, κολλημένα μεταξύ τους… Σε αυτές τις περιπτώσεις, η μετατροπή των πλαστικών αφορά μια χαμηλότερη ποιότητα ανακυκλωμένου πλαστικού, που και πάλι, είναι πλήρως ικανό να αξιοποιηθεί σε κάτι χρήσιμο, συνήθως ως δομικό υλικό αντί του ξύλου.
Μια αντίστοιχη δυσκολία διαχωρισμού συναντάμε στα μεταλλικά απορρίμματα, εδώ όμως μπορεί να κάνει τη διαφορά η ενεργοποίηση των εργοστασίων που τα παράγουν. Στα αστικά απορρίμματα η μεταλλική σύνθεση είναι άγνωστη ή μπορεί να περιέχει άλλα υλικά, αλλά στην περίπτωση των εργοστασίων η σύνθεσή τους είναι γνωστή. Εάν ξεκινήσει λοιπόν το ίδιο το εργοστάσιο να ανακυκλώνει, σίγουρα θα έχουμε καλύτερα και γρηγορότερα αποτελέσματα.
COOMI: Εξαφανίζοντας κυριολεκτικά και οικολογικά τα σκουπίδια
Η διαχείριση απορριμμάτων με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα συμβάλλει ουσιαστικά στην αειφορία και τη βιωσιμότητα, δεν είναι απλώς θεωρία. Η περιβαλλοντικά αποτελεσματική διαχείριση των σκουπιδιών σώζει εκ μέρους της ανθρωπότητας πολλά χρήσιμα υλικά (χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο, πλαστικό, μέταλλα, ξύλο). Η επαναχρησιμοποίηση ή η ανακύκλωση και χρήση τους σε νέες εφαρμογές εξοικονομεί σημαντικούς πόρους της Γης. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι το 15-25% των απορριμμάτων είναι χαρτί, για το οποίο κόβονται 5,3 εκ. δέντρα το χρόνο και σε ό,τι αφορά τα μέταλλα, ας μην ξεχνάμε πως τα ορυκτά μεταλλεύματα αποτελούν μη ανανεώσιμη πηγή. Η διαχείριση απορριμμάτων με την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας μπορεί να εξοικονομεί και ενέργεια, ακόμη και να παράξει έσοδα, καθιστώντας τη μονάδα όχι μόνο αυτοτροφοδοτούμενη, αλλά και κερδοφόρα.
Αυτό ακριβώς κάνει η COOMI, μια ιταλική εταιρεία που ιδρύθηκε το 1990 στη Φαέντζα (Faenza) και ειδικεύεται στη διαχείριση ολοκληρωμένων κατασκευαστικών έργων σε βιομηχανικά, περιβαλλοντικά και ενεργειακά έργα. H COOMI εργάζεται σε διάφορους βιομηχανικούς κλάδους, ιδιαίτερα με εργοστάσια για τη βιομηχανία τροφίμων και τη θερμική εκμετάλλευση βιομάζας και ειδικών απορριμμάτων. Το ολοκληρωμένο σύστημα προηγμένης τεχνολογίας, στην απόρριψη ή επαναμετατροπή απορριμμάτων, προσφέρει λειτουργικές λύσεις ενώ το κόστος του είναι παρόμοιο με τις παραδοσιακές εγκαταστάσεις διάθεσης απορριμμάτων. Συνάμα, μπορεί να δημιουργήσει κέρδος, αφού αξιοποιώντας κάθε λειτουργία του, παράγει ενέργεια. Ένα εργοστάσιο δυναμικής 100.000 τόνων απορριμμάτων με διάρκεια ζωής τα 30 έτη, μπορεί να δημιουργήσει έσοδα ύψους 6εκ. ευρώ από την πώληση ρεύματος και μόνο. Στην Ιταλία όπου εφαρμόζεται το συγκεκριμένο σύστημα από μεγάλες μονάδες, στα έσοδα υπολογίζονται τουλάχιστον στα 13 εκ. ευρώ από την αποκομιδή απορριμμάτων και επιπλέον άλλα 20εκ. ευρώ από λοιπά έσοδα.
Τι περιλαμβάνει μια τέτοια εγκατάσταση;
Το κυριότερο μέρος ενός υπερσύγχρονου εργοστασίου διαχείρισης απορριμμάτων είναι το δωμάτιο ελέγχου, όπου ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό και ασφαλές DCS διαχειρίζεται ολόκληρη την εγκατάσταση. Το DCS (Distributed Control System) είναι ένα αυτοματοποιημένο σύστημα ελέγχου που χρησιμοποιείται για να διαχειρίζεται και να παρακολουθεί πολύπλοκες διαδικασίες σε βιομηχανικά περιβάλλοντα, όπως εργοστάσια. Ο όρος “διανεμημένος” (Distributed) αναφέρεται στο γεγονός ότι το σύστημα δεν βασίζεται σε έναν μόνο κεντρικό υπολογιστή, αλλά έχει διάφορους ελεγκτές που είναι διασκορπισμένοι σε όλο το εργοστάσιο και συνεργάζονται μεταξύ τους. Το DCS συνδέεται με όλες τις περιφερειακές μονάδες PLC και έτσι ενώνει τη διαχείριση της εγκατάστασης σε ένα μπλοκ. Παρακολουθεί τις διαδικασίες διαλογής των απορριμμάτων, τον διαχωρισμό υλικών, καθώς και την επεξεργασία και ανακύκλωσή τους. Η αυτοματοποίηση των διαδικασιών μέσω του DCS εξασφαλίζει την ομαλή και ασφαλή λειτουργία της μονάδας. αποφεύγοντας κινδύνους και βελτιώνοντας την απόδοση του εργοστασίου.
Στην εγκατάσταση ενός τέτοιου εργοστασίου λειτουργεί Τεχνολογική αίθουσα, στην οποία πραγματοποιείται η απομάκρυνση των μετάλλων από το νερό και παράγεται πεπιεσμένος αέρας – ο οποίος επίσης μετατρέπεται και αξιοποιείται ως πηγή ενέργειας. Ο θερμικός κύκλος που δημιουργείται τροφοδοτεί το λέβητα. Ο Turboεναλλάκτης παράγει ηλεκτρική ενέργεια κι εδώ μπορεί να προστεθεί τηλεθέρμανση για να αυξηθεί η απόδοση του θερμικού κύκλου. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας επιτρέπει σε όλα τα μέρη της εγκατάστασης να τροφοδοτούνται και να παρέχουν λίγη ενέργεια προς τα έξω (1kW/h για κάθε 5kg/h παραγόμενου ατμού). Ένα τέτοιο εργοστάσιο, εάν «τρέχει» κατά μέσο όρο 8.000 ώρες ανά έτος, έχει εσωτερική κατανάλωση περίπου 1.000 Kw/h, και τη δυνατότητα να πωλεί 10.000Kw/h.
Η λειτουργία πλήρους αξιοποίησης με την πυρόλυση &τους αεροποιητές
Το σύστημα είναι στημένο έτσι ώστε η ίδια η λειτουργία του εργοστασίου να είναι πλήρως οικολογική. Όταν τα απόβλητα ωθούνται μέσα στον καυστήρα, εκείνα καίγονται και συμπιέζονται στον πάτο του κλιβάνου οδηγώντας τα σε πλήρη καταστροφή. Οι αναθυμιάσεις καύσης διασχίζουν έναν θάλαμο στους 900 -1000ο C σε λίγο περισσότερο από 2 δευτερόλεπτα για να εξασφαλίσουν την καταστροφή τυχόν διοξινών. Η ξηρή και υγρή επεξεργασία των αναθυμιάσεων αποτελεί κρίσιμα σημαντική φάση στη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του εργοστασίου. Η ωφέλιμη και ασφαλής επεξεργασία επιτυγχάνεται χάρη στους αεριοποιητές, δηλαδή τις εγκαταστάσεις οι οποίες παράγουν ενέργεια και ζεστό νερό χάρη στην αποτέφρωση. Οι θερμές αναθυμιάσεις αποστέλλονται μέσω του θαλάμου ακτινοβολίας του λέβητα σε άλλα τμήματα, παράγοντας υπέρθερμο ατμό στους 450οC και σε 45 bar πίεσης, όπου με τη σειρά του παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Ο ατμός της εξάτμισης του στροβίλου συμπυκνώνεται και στέλνεται πίσω στο λέβητα, έτσι ώστε να καταναλώνει ελάχιστο νερό, το οποίο με τη σειρά του, αποτελεί επεξεργασμένο νερό μέσω συστήματος αφαλάτωσης. Μετά από αυτή την ανταλλαγή γίνεται η στενή επεξεργασία, με έγχυση ενεργού άνθρακα και ένδυρου ασβέστη ή διττανθρακικού, για τη μείωση των οξέων και των βαρέων μετάλλων.
Η διαδικασία της πυρόλυσης επιτρέπει τη διάθεση των απορριμμάτων με υψηλή ανάκτηση ενέργειας, χωρίς στερεά και αέρια ρύπανση. Αποτελεί με λίγα λόγια, έναν ενεργειακό κύκλο, ικανό να απορρίπτει τα απόβλητα που παράγονται απευθείας στο εργοτάξιο χωρίς εξάρτηση από χώρους υγειονομικής ταφής, ενώ ο εξοπλισμός παρουσιάζει χαμηλά έξοδα συντήρησης.
Φυσικά, υπάρχουν πάντα δικλείδες ασφαλείας για την αξιόπιστη και συνεχή λειτουργία του εργοστασίου. Το UPS, τα ρελέ και η γεννήτρια έκτακτης ανάγκης εξασφαλίζουν συνεχή παροχή ρεύματος στα ζωτικά μέρη της εγκατάστασης. Η συμπλήρωση, οι τάσεις και οι αποθηκευμένες σελίδες δεδομένων επιτρέπουν την αρχειοθέτηση πληροφοριών και την εύκολη συμβουλευτική τους.
Φαντάζει ως η σπουδαιότερη, ιδανικότερη λύση για κάθε Δήμο μεγάλων αστικών κέντρων, όπου η παραγωγή απορριμμάτων είναι εφιαλτικά αυξανόμενη. Πρόκειται για μια σοβαρή, μεγάλη επένδυση. Το εκτιμώμενο κόστος για τη δημιουργία εντός σύγχρονου εργοστασίου διαχείρισης απορριμμάτων με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με την τεχνολογία της COOMI, υπολογίζεται στα 110 εκ. ευρώ. Για το 50% ο ενδιαφερόμενος μπορεί λάβει επιδότηση, ενώ προβλέπεται απόσβεση της επένδυσης σε μόλις 1,5 έτος από την έναρξη λειτουργίας του.
Γιατί οι Περιφέρειες και οι Δήμοι να γίνουν ιδιοκτήτες εργοστασίου πυρόλυσης;
Αξίζει η Ελληνική Πολιτεία να μελετήσει την λύση της πυρόλυσης ως μέθοδο διαχείρισης αστικών απορριμμάτων καθώς:
- Δεν μολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας.
- Ολοκληρωτική 100% διαχείριση των απορριμμάτων για 30-35 χρόνια. μια καθαρή λύση με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ήπιας μορφής.
- Λύση στα αστικά χημικά απόβλητα.
- Μέγιστη εκμετάλλευση των απορριμμάτων σε μεγάλο κέρδος.
- Ένα εργοστάσιο πυρόλυσης αποτελείται από μονάδες κλιβάνων των 50 τόνων, έτσι εάν ο πληθυσμός μιας περιοχής αυξηθεί, αυτό που γίνεται είναι να προστεθούν περισσότερες μονάδες κλιβάνων των 50 τόνων για να καλύψουν την περαιτέρω αύξηση των απορριμμάτων.
- Στρατηγικά τοποθετημένα εργοστάσια σε κατάλληλες τοποθεσίες γύρω από μια πόλη έχουν σαν πλεονέκτημα την εύκολη και γρήγορη μετακίνηση των απορριμμάτων με κέρδος την φθορά των απορριμματοφόρων (οχημάτων και ελαστικών) και τον χρόνο του προσωπικού και των οχημάτων.
- Λύση των οργανικών αποβλήτων όπως τρόφιμα, κλαδιά δέντρων καθώς η όποια χλωρίδα μέσω της πυρόλυσης γίνεται ενέργεια.
Στην Ελλάδα, ο επίσημος αντιπρόσωπος της COOMI είναι η εταιρεία Environmental Development του Ομίλου Παπάζογλου. Να σημειωθεί ότι η τεχνολογία της COOMI είναι πιστοποιημένη ως προς την ποιότητά της κατά ISO 9001:2015 και συμμορφώνεται με όλες τις απαιτήσεις που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία στις Συμβάσεις Δημοσίων Έργων (SOAcertification).
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ, 12 Απριλίου 2025]
