Του Γιώργου Λαουτάρη
Oλοκληρώνεται σήμερα Σάββατο στα Ιωάννινα το ετήσιο τακτικό Συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας. Στην κορύφωση του διαλόγου για την αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση που σχεδιάζει η κυβέρνηση και ενώ αναμένεται από εβδομάδα σε εβδομάδα η παρουσίαση του σχετικού νομοσχεδίου, οι θέσεις που υιοθέτησε η πλειοψηφία των Δημάρχων της χώρας αποκτούν για πρώτη φορά τόσο έντονα το χαρακτήρα ενός θεσμικού μανιφέστου, η υιοθέτηση του οποίου θα άλλαζε ριζικά τον ρόλο της αυτοδιοίκησης στη χώρα μας.
Στην πραγματικότητα, η ηγεσία της ΚΕΔΕ θα ήθελε οι Δήμοι να μετατραπούν σε μικρά τοπικά κράτη. Οι θέσεις του Συνεδρίου σκιαγραφούν μια πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση που θα ασκεί μια σειρά αρμοδιοτήτων που σήμερα βρίσκονται στην ευθύνη του κράτους και των Περιφερειών. Επιπλέον, διεκδικεί για τους δημάρχους τα βουλευτικά προνόμια ως προς τις οικονομικές απολαβές και τις σχέσεις με τη δικαιοσύνη.
Την ίδια στιγμή όμως, η ΚΕΔΕ αποφεύγει κάθε συζήτηση για την κάθαρση της τοπικής αυτοδιοίκησης από φαινόμενα διαφθοράς και για την καταπολέμηση των πελατειακών σχέσεων. Το αντίθετο μάλιστα, ζητά τη δραστική μείωση των ελέγχων νομιμότητας στους οποίους υπόκεινται οι αποφάσεις των Δήμων!
Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το Συνέδριο δεν είχε καταλήξει στα ψηφίσματά του, ωστόσο οι εισηγήσεις της πλειοψηφίας ήταν σαφείς ως προς την κατεύθυνσή τους. Και μία κεντρική κατεύθυνση ήταν η διεκδίκηση “χώρου” που σήμερα καταλαμβάνουν οι Περιφέρειες. Οι δήμαρχοι αισθάνονται ριγμένοι που οι Περιφέρειες έχουν πόρους για να χρηματοδοτούν έργα εντός της επικράτειάς τους. Γι’ αυτό και προβάλουν την “αρχή της εγγύτητας” ως κριτήριο για τον επανακαθορισμό των αρμοδιοτήτων.
Οι δήμοι στο πλαίσιο αυτό διεκδικούν πλέον επισήμως από τις Περιφέρειες την αδειοδότηση και τον έλεγχο της λειτουργίας όλων των νομικών προσώπων κοινωνικής πρόνοιας του δημόσιου τομέα, του ιδιωτικού τομέα και του κοινωνικού τομέα, την αδειοδότηση της άσκησης επαγγέλματος όλων των φυσικών προσώπων του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας αλλά και τον έλεγχο της λειτουργίας των λαϊκών αγορών. Επιπλέον, οι Δήμαρχοι αμφισβητούν και το ρόλο των Περιφερειών στην κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης απορριμμάτων καθώς ζητούν μεταξύ άλλων “οι ΟΤΑ Α’ Βαθμού να επιλέγουν το κατάλληλο (και αποδεκτό) μοντέλο συλλογής”.
Από το κράτος οι εκπρόσωποι των δημάρχων διεκδικούν ένα σημαντικό πακέτο αρμοδιοτήτων: Τη λειτουργία των ΚΕΠ (που σήμερα υπάγονται στο ΥΠΕΣ), τις δομές πρωτοβάθμιας υγείας (όπως τα Κέντρα Υγείας) και σημαντικό κομμάτι της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης – κατά βάση τα Νηπιαγωγεία. Επίσης, ζητείται να υπαχθεί στους Δήμους “το σύνολο της κοινωνικής πολιτικής” και επίσης να εισπράττουν οι Δήμοι τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας όταν αυτός αντικαταστήσει τον ΕΝΦΙΑ.
Παρόλο που πολλές από τις παραπάνω θέσεις έχουν ήδη δεχτεί σφοδρή κριτική από τους αρμόδιους φορείς (π.χ. τη Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος ως προς τη σκοπιμότητα ύπαρξης των “δημοτικών νηπιαγωγείων”) η συνεχής παρουσία τους στον κατάλογο διεκδικήσεων της ΚΕΔΕ δείχνει τον κεντρικό τους ρόλο στη φυσιογνωμία που η σημερινή ηγεσία της Ένωσης θέλει να προσδώσει στην αυτοδιοίκηση α’ βαθμού.
Παράλληλα όμως η πλειοψηφία της ΚΕΔΕ δεν αναγνωρίζει τις αδυναμίες στη σημερινή λειτουργία της αυτοδιοίκησης. Κάνει πως δεν αντιλαμβάνεται τη διάχυτη αίσθηση της κοινωνίας (που προκύπτει άλλωστε και από τις επίσημες εκθέσεις των αρμόδιων φορέων, όπως οι Ελεγκτές Δημόσιας Διοίκησης) ότι η αυτοδιοίκηση είναι “πρωταθλητής” στη διαφθορά. Είναι ίσως ενδεικτικό ότι τόσες εβδομάδες μετά τη δημοσιοποίηση των ενδείξεων για στημένο διαγωνισμό στο Δήμο Περιστερίου και η ΚΕΔΕ δεν άρθρωσε ούτε λέξη…
Στον αντίποδα, η ηγεσία της Ένωσης θεωρεί ότι σήμερα υφίστανται περισσότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί από τους αναγκαίους και προτείνει τον δραστικό τους περιορισμό, στο όνομα της καταπολέμησης της γραφειοκρατίας. Πρόταση των δημάρχων είναι η ίδρυση “ενός ενιαίου εσωτερικού ελεγκτικού μηχανισμού στους Δήμους που θα διασφαλίζει τη νομιμότητα των αποφάσεων … με ταυτόχρονη κατάργηση άλλων ελεγκτικών μηχανισμών, πλην του κατασταλτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου”.
Ανένδοτη η κυβέρνηση στην απλή αναλογική
Από το βήμα του Συνεδρίου της ΚΕΔΕ, ο Πάνος Σκουρλέτης επανέλαβε την οριστική απόφαση της κυβέρνησης να θεσπίσει αναλογικό σύστημα στην ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων.
“Το ζήτημα της αλλαγής του εκλογικού συστήματος ίσως είναι ένα από τα πιο ξεκάθαρα ζητήματα των επερχόμενων αλλαγών, με την έννοια ότι από πολύ νωρίς η Κυβέρνηση αποσαφήνισε τη θέση της”, τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών προσθέτοντας χωρίς περιστροφές: “Η απλή αναλογική θα θεσπιστεί”. Πρόσθεσε μόνο ότι “γίνεται ήδη μια συζήτηση για τις δικλείδες ασφαλείας που θα επιτρέψουν την ομαλή μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο”, αφήνοντας ένα παράθυρο για μεταβατικές διατάξεις, που μένει να αποσαφηνιστούν με τη δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου.
Η ΚΕΔΕ με τη σειρά της είναι ανένδοτη στην άρνησή της. “Η ΚΕΔΕ διαφωνεί με την προτεινόμενη από την Κυβέρνηση αλλαγή του σημερινού εκλογικού συστήματος, σε σύστημα απλής αναλογικής, διότι αυτή οδηγεί στην πράξη σε ακυβερνησία και διάλυση των Δήμων” τονίζεται στην εισήγηση του Συνεδρίου. Φράση που συμπληρώνεται με τη διευκρίνιση ότι η Ένωση “δεν συζητά για το εκλογικό σύστημα ανάδειξης των δημοτικών αρχών πριν ολοκληρωθεί προηγουμένως ο διάλογος για τη μεταρρύθμιση του κράτους”.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 2 Δεκεμβρίου 2017]
