Γράφει η Παναγιώτα Κοβάνη, Ψυχολόγος, MSc. Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων, Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιών-εφήβων
Για τις γυναίκες, η υπογονιμότητα αναφέρεται όταν μια γυναίκα κάτω των 35 ετών δεν έχει καταφέρει να συλλάβει, παρά το γεγονός ότι είχε τακτική, χωρίς προστασία σεξουαλική επαφή για ένα χρόνο. Για τις γυναίκες ηλικίας 35 έως 40 ετών και άνω των 40 ετών, υπογονιμότητα είναι η αδυναμία σύλληψης μετά από έξι μήνες σεξουαλικής επαφής χωρίς προστασία, αντίστοιχα. Ακόμη και η αδυναμία να ολοκληρωθεί μια εγκυμοσύνη ή η επαναλαμβανόμενη απώλεια του εμβρύου ορίζεται ως υπογονιμότητα.
Η υπογονιμότητα είναι ένα κοινό πρόβλημα. Περίπου το 5% των ζευγαριών στις ανεπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν πρωτογενή υπογονιμότητα, η οποία περιγράφει μια αδυναμία σύλληψης αρχικά ή δευτερογενή υπογονιμότητα, η οποία αναφέρεται όταν μια γυναίκα έχει γεννήσει προηγουμένως αλλά επί του παρόντος δεν μπορεί να συλλάβει ή να ολοκληρώσει την εγκυμοσύνη.
Και τα δύο φύλα μοιράζονται εξίσου την αιτία της υπογονιμότητας. Το 30% είναι η ανδρική υπογονιμότητα και το 30% η γυναικεία υπογονιμότητα. Το υπόλοιπο 40% των περιπτώσεων εμπίπτει στην κατηγορία της «ανεξήγητης» υπογονιμότητας, στην οποία και οι δύο σύντροφοι έχουν πρόβλημα γονιμότητας, αλλά όλες οι εξετάσεις αποτυγχάνουν να εντοπίσουν την αιτία.
Υπάρχει λιγότερη έρευνα σχετικά με τον ψυχολογικό αντίκτυπο στους άνδρες, αν και οι μέχρι σήμερα μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνδρες τείνουν να αναφέρουν λιγότερα συναισθήματα αγωνίας από τις γυναίκες. Ωστόσο, μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι αντιδράσεις των ανδρών στη στειρότητα μπορεί να εξαρτώνται από το ποιος σύντροφος έχει διαγνωστεί με πρόβλημα γονιμότητας. Όταν το πρόβλημα έγκειται στη γυναίκα, οι άνδρες δεν αναφέρουν ότι αισθάνονται τον ίδιο βαθμό αγωνίας με τις γυναίκες, αλλά οι άνδρες που ανακαλύπτουν ότι είναι και οι ίδιοι υπογόνιμοι αναφέρουν τα ίδια επίπεδα κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης με τις γυναίκες.
Στους παραδοσιακούς πολιτισμούς, η πατρότητα θεωρείται ισοδύναμο του ανδρισμού. Ως εκ τούτου, οι άνδρες συχνά αισθάνονται απρόθυμοι να μιλήσουν στους άντρες φίλους τους για τη διάγνωση της υπογονιμότητας λόγω της συσχέτισης της υπογονιμότητας με την αρρενωπότητα. Η διάγνωση και η θεραπεία της υπογονιμότητας απαιτούν συχνές επισκέψεις σε κλινικές που συμβάλλουν στην ιατρικοποίηση της αναπαραγωγής και στην αντίληψη ότι είναι «άρρωστοι». Οι άνδρες θεωρούν επίσης κουραστικό να υποβάλλονται σε θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, οι οποίες απαιτούν πολλές εξετάσεις αίματος και αναλύσεις σπέρματος. Επιπλέον, οι θεραπείες απαιτούν συχνά από τον άνδρα να παράγει ένα «καλό» δείγμα σπέρματος συμβάλλοντας σε ανησυχίες σχετικά με τη σεξουαλική λειτουργία.
Μια μελέτη 488 γυναικών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι υπογόνιμες γυναίκες παρουσίασαν τον ίδιο βαθμό κατάθλιψης και άγχους με άτομα που είχαν διαγνωστεί με υψηλή αρτηριακή πίεση, καρκίνο ή ανάρρωση από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, έχουν κλινικά συμπτώματα άγχους και αρνητικών συναισθημάτων, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση ή ενοχές.
Η πολύπλοκη σχέση μεταξύ ψυχολογικών παραγόντων και γονιμότητας στις γυναίκες αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο στην επιστημονική βιβλιογραφία ως παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αναπαραγωγική τους ικανότητα. Μάλιστα, μπορεί να γίνει καθοριστικός παράγοντας στην περίπτωση τουλάχιστον 5% των προβλημάτων υπογονιμότητας άγνωστης προέλευσης.
Συνοψίζοντας, ηγονεϊκότητα είναι μια από τις σημαντικότερες μεταβάσεις στην ενήλικη ζωή για πολλούς άνδρες και πολλές γυναίκες. Το άγχος της μη εκπλήρωσης μιας επιθυμίας για ένα παιδί έχει συσχετιστεί με συναισθηματικές συνέπειες όπως θυμός, κατάθλιψη, άγχος, προβλήματα γάμου, σεξουαλική δυσλειτουργία και κοινωνική απομόνωση. Τα ζευγάρια βιώνουν στίγμα, αίσθηση απώλειας και μειωμένη αυτοεκτίμηση στο πλαίσιο της υπογονιμότητάς. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες βιώνουν μια αίσθηση απώλειας ταυτότητας και έχουν έντονα συναισθήματα ανικανότητας.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 29 Απριλίου 2023]
