Με το νέο πολυνομοσχέδιο 4512/2018 που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του έτους 2018 στη Βουλή ρυθμίστηκε τελικώς η διαδικασία διενέργειας των πλειστηριασμών και ειδικότερα καθιερώθηκε, από την αναφερόμενη ημερομηνία και εφεξής, η διεξαγωγή πλειστηριασμών αποκλειστικά και μόνο με ηλεκτρονικά μέσα, κατά την ειδικότερα προβλεπόμενη διαδικασία.(άρθρα 207 – 209).
Οι ρυθμίσεις προέβλεπαν μεταξύ άλλων (άρθρο 208) ότι από τις 21.2.2018 οι πλειστηριασμοί θα διεξάγονται αποκλειστικά και μόνο με ηλεκτρονικά μέσα, ανεξάρτητα από τον χρόνο επίδοσης της επιταγής και επιβολής της κατάσχεσης. Επίσης, για τους πλειστηριασμούς που έχει ήδη οριστεί να πραγματοποιηθούν με φυσικό τρόπο οποτεδήποτε μετά τις 21.2.2018 και έχει ήδη συντελεστεί η σχετική προδικασία του πλειστηριασμού, ο επισπεύδων είναι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσει τη μεταβολή του τρόπου και του χρόνου διενέργειας τους με σχετική εντολή προς τον δικαστικό επιμελητή για την έκδοση νέου αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης.
Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία, το νομοσχέδιο προέβλεπε ότι: Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί διενεργούνται μόνο εργάσιμη ημέρα Τετάρτη ή Πέμπτη ή Παρασκευή, από τις 10:00 π.μ. έως τις 14:00 ή από τις 14:00 έως τις 18:00. Σε περίπτωση υποβολής προσφοράς κατά το τελευταίο λεπτό του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, ήτοι από ώρα 13:59:00 έως 13:59:59 ή από ώρα 17:59:00 έως 17:59:59 δίδεται αυτόματη παράταση πέντε (5) λεπτών. Για κάθε προσφορά που υποβάλλεται κατά το τελευταίο λεπτό της παράτασης, δίδεται νέα αυτόματη παράταση πέντε (5) λεπτών, εφόσον υποβληθεί μεγαλύτερη προσφορά. Οι παρατάσεις μπορούν να συνεχισθούν για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των δύο (2) ωρών από την ορισθείσα ώρα λήξης του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, οπότε ολοκληρώνεται η διαδικασία υποβολής προσφορών. Ηλεκτρονικός πλειστηριασμός δεν μπορεί να γίνει από 1η Αυγούστου έως 31 Αυγούστου, καθώς και την προηγούμενη και την επομένη εβδομάδα της ημέρας των εκλογών για την ανάδειξη βουλευτών, αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Οργάνων Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του εν λόγω νομοσχεδίου ως προς τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, τα μέτρα της ρύθμισης είχαν ως βασικό άξονα την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της σύγχρονης τεχνολογίας, ώστε ο αναγκαστικός ή και ο εκούσιος πλειστηριασμός να μπορεί να διενεργηθεί αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα.
Κύριος στόχος των προτεινόμενων ρυθμίσεων σύμφωνα με την αυτή αιτιολογική έκθεση ήταν η επίτευξη του υψηλότερου δυνατού πλειστηριάσματος, προς όφελος του οφειλέτη, η απρόσκοπτη συμμετοχή των υποψήφιων πλειοδοτών, καθώς και η διαφάνεια της διαδικασίας.
Με τις τροποποιηθείσες διατάξεις και ψηφισθείσες ρυθμίσεις επιδιώχθηκε να επηρεαστούν άμεσα οι οφειλέτες χρηματικών απαιτήσεων, σε βάρος των οποίων διενεργείται η αναγκαστική εκτέλεση, καθώς και το σύνολο του χρηματοπιστωτικού τομέα, επειδή με το προδιαγραφόμενο ηλεκτρονικό σύστημα θα διευρύνετο ο κύκλος των υποψήφιων πλειοδοτών και επιτυγχάνεται δικαιότερη τιμή εκπλειστηριάσματος.
Παρατίθεται αυτούσια η αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου προς κατανόηση της βούλησης του νομοθέτη:
«ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’
Άρθρα 207-209
Γενικό Μέρος
Στην πολιτική δίκη η απονομή του δικαίου διαλαμβάνει δύο στάδια: κατ’ αρχάς, το δίκαιο διαγιγνώσκεται και, στη συνέχεια, υλοποιείται. Η αναγκαστική εκτέλεση ακολουθεί τη διαγνωστική δίκη η οποία ολοκληρώνεται με την έκδοση της δικαστικής απόφασης και αποσκοπεί στην κατά κυριολεξία απονομή του δικαίου έναντι του ηττηθέντος διαδίκου όταν αυτός δεν συμμορφώνεται εκουσίως προς το διατακτικό της. Ως εκ τούτου, κατά την αναγκαστική εκτέλεση μιας δικαστικής απόφασης, παρέχεται έννομη προστασία. Η αξίωση εκτέλεσης της δικαστικής απόφασης ανήκει στον πυρήνα του άρθρου 20 του Συντάγματος.
Το βασικό εργαλείο αναγκαστικής εκτέλεσης για την ικανοποίηση χρηματικής αξίωσης είναι ο πλειστηριασμός. Μέχρι προσφάτως, ο νομοθέτης γνώριζε αποκλειστικώς τον «φυσικό» πλειστηριασμό. Η τεχνολογική εξέλιξη δίνει πλέον τη δυνατότητα διενέργειάς του και με ηλεκτρονικά μέσα διασφαλίζοντας απολύτως την τήρηση όλων των δικονομικών και ουσιαστικών εγγυήσεων, των επιταγών της δημοσιότητας και της διαφάνειας και του στόχου της αποτελεσματικότερης ρευστοποίησης. Η ηλεκτρονική διαδικασία αποτελεί τυπικά καθορισμένη και θεσμικά θωρακισμένη διαδικασία η οποία εγγυάται την ακώλυτη και απρόσκοπτη συμμετοχή των ενδιαφερομένων, πραγματώνοντας τον τελικό και κοινό στόχο δανειστή και οφειλέτη που είναι η επίτευξη του μεγαλύτερου δυνατού πλειστηριάσματος.
Ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός ο οποίος διέπεται ήδη από τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας είναι ανοικτού πλειοδοτικού τύπου. Με τον τρόπο αυτό είναι βέβαιο ότι επιτυγχάνεται το υψηλότερο δυνατό πλειστηρίασμα, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι ο οφειλέτης αποπληρώνει τελικώς το μέγιστο δυνατό τμήμα της οφειλής του και απελευθερώνεται αναλόγως. Την ίδια στιγμή, διασώζεται η πραγματική αξία των εκπλειστηριαζόμενων πραγμάτων.
Αντιθέτως, κατά το ισχύον σύστημα, στους «φυσικούς» πλειστηριασμούς η προσφορά είναι μία και κλειστή, το οποίο συνεπάγεται την πιθανότητα για μια ελάχιστα μεγαλύτερη προσφορά, η οποία πιθανότατα υπολείπεται της αληθινής αξίας του πράγματος, μια περιουσία να αλλάξει χέρια. Το σύστημα της μίας κλειστής προσφοράς υιοθετήθηκε ελλείψει ηλεκτρονικών μέσω διενέργειας του πλειστηριασμού και με σκοπό να αντιμετωπιστούν γνωστά παρασιτικά φαινόμενα.
Η αναγκαστική εκτέλεση εκτυλίσσεται, εξ ορισμού, σε ένα πεδίο σύγκρουσης συμφερόντων αλλά και υψηλής ψυχικής έντασης. Πλην, όμως, είναι αναγκαία σε κάθε έννομη τάξη. Η διενέργεια του πλειστηριασμού με ηλεκτρονικά μέσα επιτυγχάνει τη μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους αλλά και την ελαχιστοποίηση του προσωπικού κόστους. Για όλους τους παραπάνω λόγους, προτείνεται η καθολική εφαρμογή του ηλεκτρονικού τρόπου διενέργειας των πλειστηριασμών. Η μέχρι σήμερα άλλωστε άρτια διενέργειά τους με ηλεκτρονικά μέσα εγγυάται την επιτυχία του εγχειρήματος και στο μέλλον.
Η παρούσα νομοθετική πρόταση κινείται προς τις εξής τρεις κατευθύνσεις: πρώτον, κατάργηση όλων των προβλέψεων που αφορούσαν αποκλειστικώς τους φυσικούς πλειστηριασμούς• δεύτερον, προσαρμογή των υπολοίπων διατάξεων στον αποκλειστικό τρόπο διενέργειας των πλειστηριασμών με ηλεκτρονικά μέσα• τρίτον, βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου με βάση τη μέχρι σήμερα εφαρμογή.»
Ένα χρόνο μετά την ψήφιση και εφαρμογή του Νόμου για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και την διεξαγωγή χιλιάδων πλειστηριασμών με τον τρόπο αυτό αποτελεί θέμα προς διερεύνηση το κατά πόσο οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί εξυπηρέτησαν το συμφέρον των οφειλετών ώστε να πετύχουν καλύτερη τιμή πρώτης προσφοράς ή να μεγιστοποιήσουν τις προσφορές ή κατά πόσο συμμετείχαν στους διάφορους πλειστηριασμούς περισσότεροι πλειοδότες…. Είναι γεγονός ότι με την ηλεκτρονική πλατφόρμα οι υποψήφιοι πλειοδότες δεν θα μπορούσαν να δράσουν άμεσα με την ενσφράγιστη κατά το παλαιό σύστημα προσφορά τους προς τον αρμόδιο του πλειστηριασμού υπάλληλο. Αντίθετα πλέον οφείλουν να εξοικειωθούν με μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, να λάβουν ειδική ενημέρωση για την λειτουργία και τις ιδιαιτερότητες αυτής και να τηρήσουν συγκεκριμένη διαδικασία και προθεσμίες και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις συντμημένες προθεσμίες δεδομένου ότι η καταχώριση πληροφοριών δεν είναι αυτόματη αλλά μετά την πάροδο κάποιας ώρας οι προσφορές και οι πληροφορίες καταχωρούνται συστημικά την επόμενη ημέρα. Παράλληλα, όλα επαφίονται στις ικανότητες και στις δεξιότητες του πιστοποιημένου υπαλλήλου του πλειστηριασμού, ο οποίος καταχωρεί -ελέγχοντας επί της ουσίας μόνο εκείνος- κωδικούς, πράξεις, αριθμούς, προσφορές και προθεσμίες, τις οποίες ο απλός πλειοδότης ουδόλως μπορεί να παρακολουθήσει ή να ελέγξει. Άρα στην όλη διαδικασία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας δεσπόζουσα θέση έχει μόνο ο χειριστής αυτής ήτοι ο πιστοποιημένος υπάλληλος του πλειστηριασμού δηλαδή ο Συμβολαιογράφος.
Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα ποιος πληρώνει τον Συμβολαιογράφο- πιστοποιημένο υπάλληλο του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού για τις παρασχεθείσες υπηρεσίες του ; Ο επισπεύδων αρχικά, ο οποίος τυγχάνει τις περισσότερες φορές ο προνομιούχος δανειστής με εμπράγματη εξασφάλιση ή το Δημόσιο και ως εκ τούτου ο τελικός υπερθεματιστής για την λήψη και απόκτηση της ακίνητης περιουσίας. Άρα συμπερασματικά δημιουργήθηκε ένα ηλεκτρονικό σύστημα, πολύπλοκο για τον κάθε τρίτο που δεν έχει άμεση επαφή με τις πλατφόρμες και τις διαδικτυακές συναλλαγές, όπου δεσπόζουσα θέση έχει μόνο ο πιστοποιημένος υπάλληλος τον οποίο πληρώνει ο επισπεύδων, ο οποίος τις περισσότερες φορές είναι και ο τελικός υπερθεματιστής δηλαδή αυτός που αποκτά την κυριότητα της κατασχεθείσας περιουσίας…. Ποιος λοιπόν είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς ο επισπεύδων και τέλος ο υπερθεματιστής των κατασχεθέντων ακινήτων, που πληρώνει τα έξοδα και τον πιστοποιημένο υπάλληλο, που δύναται να καταβάλλει δια εγγυητικής επιστολής το εναπομείναν της τιμής πρώτης προσφοράς εκπλειστηριάσμα, που διαθέτει προνόμιο ειδικό για να λάβει και το περισσότερο ποσό από το εκπλειστηρίασμα αλλά και στον οποίο καταλείπεται η εκπλειστηριαζόμενη ακίνητη περιουσία των ιδιωτών και των επιχειρήσεων; Μα φυσικά οι συστημικές Τράπεζες, οι υπάλληλοι αυτής και όλο το σύστημα γύρω από αυτές.
Με αυτές τις σκέψεις αφήνονται τα συμπεράσματα στους αναγνώστες….. Δημιουργήθηκε ένα ηλεκτρονικό σύστημα που δήθεν θα ήταν αδιάβλητο (και όχι απρόσιτο και ανέλεγκτο όπως εξελίχθηκε), με ειδικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες και διαδικασίες, το οποίο κατά την αιτιολογική έκθεση του Νόμου θα βοηθούσε τους οφειλέτες υπό την έννοια ότι θα προσέλκυε περισσότερους πλειοδότες και εν τέλει δημιουργήθηκε ένα δαιδαλώδες σύστημα με διαδικασίες και ειδικές προθεσμίες, τις οποίες ένας απλός ενδιαφερόμενος τρίτος πλειοδότης είναι βέβαιο ότι αγνοεί, όπου δεσπόζουσα θέση έχει μόνο ο πιστοποιημένος Συμβολαιογράφος, τον οποίο επιλέγει ο επισπεύδων ήτοι τις περισσότερες φορές οι εμπραγμάτως εξασφαλισμένοι δανειστές ήτοι οι Τράπεζες ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙΤΑΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ ΠΟΙΟΣ; Ο ΟΦΕΙΛΕΤΗΣ ΠΟΥ ΑΠΟΞΕΝΩΝΕΤΑΙ Η ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥ Ή ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Ο ΕΠΙΣΠΕΥΔΩΝ;
° Κατερίνα Μαρίνη
Δαμασκού, Δικηγόρος, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Email: info@kmdlaw.gr, Website: www.kmdlaw.gr
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 5 Ιανουαρίου 2019]
