ΒΛΑΙΣΟΣ ΜΕΓΑΣ ΔΑΚΤΥΛΟΣ: Χαρακτηριστικά & Αντιμετώπιση

Απόψεις

Ο βλαισός μέγας δάκτυλος (ή κότσι) είναι μία σύνθετη παραμόρφωση της πρώτης ακτίνας του άκρου ποδός και συχνά συνοδεύεται με παραμορφώσεις και συμπτώματα από τα μικρότερα δάκτυλα. Παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες και το 70% των ασθενών έχουν οικογενειακό ιστορικό.
Παράγοντες κινδύνου είναι η κληρονομικότητα, η πλατυποδία, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η εγκεφαλική παράλυση και η χρήση υποδημάτων με υψηλό τακούνι και στενό πρόσθιο μέρος. Συχνά συνοδεύεται με σφυροδακτυλία και παρουσία κάλων στο πέλμα.
Παρουσιάζεται με δυσκολία στην υπόδηση λόγω της εσωτερικής προβολής του ποδιού, με πόνο στην 1η μεταταταρσιο-φαλαγγική άρθρωση και με παραισθησία εξαιτίας συμπίεσης του δακτυλικού νεύρου. Παρατηρείται βλαισότητα και πρηνισμός του μεγάλου δακτύλου, δυσκαμψία της 1ης μεταταρσιο-φαλαγγικής άρθρωσης, σχηματισμός κάλων και πόνος κάτω από τα σησαμοειδή οστά.
Οι ακτινογραφίες υπό φόρτιση είναι χρήσιμες για τη μέτρηση ειδικών παραμέτρων κατά τον προεγχειρητικό σχεδιασμό, όπως η γωνία βλαισού μεγάλου δακτύλου, η γωνία μεταξύ 1ου-2ου μεταταρσίου, η γωνία μεταξύ της αρθρικής επιφάνειας της κεφαλής του 1ου μεταταρσίου με τον άξονα του 1ου μεταταρσίου και η γωνία μεταξύ των αξόνων της εγγύος και της τελικής φάλαγγας του μεγάλου δακτύλου.
Η συντηρητική αγωγή περιλαμβάνει τη χρήση άνετων υποδημάτων με ευρύ πρόσθιο μέρος και χαμηλό τακούνι με ευρεία βάση στην πτέρνα. Η χρήση ειδικών ενθέτων και ορθωτικών γίνεται σε ασθενείς με πλατυποδία και μεταταρσαλγία. Η χειρουργική διόρθωση χρειάζεται όταν τα συμπτώματα επιμένουν παρά τη συντηρητική αγωγή και δε θα πρέπει να γίνεται μόνο για κοσμητικούς λόγους.
Οι επεμβάσεις μαλακών μορίων (τροποποιημένη τεχνική McBride) γίνονται σε νεαρές γυναίκες με πολύ ήπια νόσο, σχεδόν πάντα συνοδεύονται από οστεοτομία. Οι επεμβάσεις περιφερικής οστεοτομίας 1ου μεταταρσίου (συχνότερα η Chevron) και εγγύος φάλαγγος μεγάλου δακτύλου (οστεοτομία Akin) ενδείκνυνται σε ήπια νόσο (διαμετατάρσια γωνία <13°). Οι επεμβάσεις κεντρικής οστεοτομίας (συχνότερα η Scarf) ή ο συνδυασμός περιφερικής και κεντρικής οστεοτομίας 1ου μεταταρσίου ενδείκνυνται σε μεγαλύτερες παραμορφώσεις (διαμετατάρσια γωνία >13°).
Η αρθρόδεση της 1ης μεταταρσιο-φαλαγγικής άρθρωσης εκτελείται όταν υπάρχει σοβαρή παραμόρφωση και αρθρίτιδα, εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down ή Ehlers-Danlos. Η αρθρόδεση της 1ης ταρσο-μετατάρσιας άρθρωσης μαζί με επέμβαση μαλακών μορίων (επέμβαση Lapidus) γίνεται όταν υπάρχει μεγάλη παραμόρφωση, αρθρίτιδα, ραιβό μετατάρσιο, αστάθεια και συνοδός πλατυποδία. Σπάνια πλέον γίνεται η αφαιρετική αρθροπλαστική (επέμβαση Keller), μόνο σε πολύ γηραιούς ασθενείς χαμηλών απαιτήσεων.
Η αρθροπλαστική της 1ης μεταταρσιο-φαλαγγικής άρθρωσης είναι μια εναλλακτική θεραπεία σε σοβαρή αρθρίτιδα νέων ασθενών, διατηρώντας λειτουργικό εύρος κίνησης. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και πλεονεκτήματα έναντι της αρθρόδεσης είναι ακόμη υπό εξέταση.
Οι επεμβάσεις διόρθωσης σε εφήβους ασθενείς πρέπει να καθυστερούν μέχρι τη σύγκλιση των οστικών επιφύσεων και τη σκελετική ωριμότητα.
Πλέον οι επεμβάσεις αυτού του είδους γίνονται με ημερήσια νοσηλεία χωρίς διανυκτέρευση και ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα με ειδικά υποδήματα αποφόρτισης για 6 εβδομάδες περίπου.

° Απόστολος Ν. Ηλίας
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Email: apostolos.ilias1@gmail.com Website: www.ilias-ortho.gr

[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 17 Νοεμβρίου 2018]