Γράφει η Παναγιώτα Κοβάνη, Ψυχολόγος, MSc. Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων, Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιών-εφήβων
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε: Πώς μπορούν τα παιδιά να πιστέψουν τόσο ολόψυχα ότι ένας άνθρωπος ταξιδεύει σε κάθε σπίτι στον κόσμο μέσα σε μια νύχτα με ένα έλκηθρο που οδηγείται από μαγικούς ιπτάμενους τάρανδους; Ίσως με τις τηλεοπτικές εκπομπές και τις ταινίες κινουμένων σχεδίων να γίνονται όλο και πιο ρεαλιστικές, η γραμμή μεταξύ του αληθινού και του φανταστικού να μην είναι τόσο ξεκάθαρη για τα παιδιά. Αλλά αποδεικνύεται ότι τα περισσότερα παιδιά είναι στην πραγματικότητα αρκετά δύσπιστα σχετικά με την πραγματικότητα αυτού που βλέπουν.
Τα παιδιά δεν πιστεύουν όλα όσα βλέπουν. Γιατί λοιπόν πιστεύουν τόσο πρόθυμα στον Άγιο Βασίλη; Αποδεικνύεται ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τα παιδιά στο να αποφασίσουν αν θα πιστέψουν ή όχι σε φανταστικές ιστορίες. Ένας από αυτούς είναι αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν μαρτυρία ή αυτό που σας λένε οι άνθρωποι. Γονείς, φίλοι και συγγενείς πιθανότατα λένε στα παιδιά ξανά και ξανά ότι τα πράγματα που βλέπουν στην τηλεόραση δεν είναι αληθινά και ότι κλασσικοί ήρωες σε ταινίες δεν είναι αληθινοί, παρά το πόσο ρεαλιστικά απεικονίζονται στις σελίδες των βιβλίων τους ή στη μεγάλη οθόνη. Αυτό δεν ισχύει για τον Άγιο Βασίλη. Αντίθετα, για τον Άγιο Βασίλη, τα παιδιά είναι πιθανό να ακούν επανειλημμένα από άλλους, ειδικά από άτομα που εμπιστεύονται, όπως οι μαμάδες και οι μπαμπάδες τους, ότι ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός. Στην πραγματικότητα, τα παιδιά είναι πολύ πιθανό να πιστέψουν στον Άγιο Βασίλη αν οι γονείς τους εγκρίνουν την ιστορία του, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς οι γονείς είναι μια αξιόπιστη πηγή πληροφοριών για τα παιδιά.
Τα παιδιά είναι επίσης πιο πιθανό να πιστέψουν στον Άγιο Βασίλη, αν οι γονείς αφήσουν στοιχεία στο σπίτι για να υποστηρίξουν την ιστορία του. Και στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ιστορίες για τον Άγιο Βασίλη συνοδεύονται από στοιχεία των επισκέψεών του, με παιχνίδια και φαγητά γύρω από το σπίτι και κάτω από το δέντρο το πρωί των Χριστουγέννων. Οι γονείς ξοδεύουν πολύ χρόνο και ενέργεια για την προώθηση της ιστορίας του Άγιου Βασίλη, ανεξάρτητα από την ηλικία των παιδιών τους.
Όταν σκεφτόμαστε τις ικανότητες των παιδιών και τον τρόπο με τον οποίο χτίζουν τις πεποιθήσεις τους, στην πραγματικότητα δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ιστορία του Άγιου Βασίλη γίνεται πιστευτή. Στην πραγματικότητα, για τα παιδιά μεταξύ 5 και 8 ετών περίπου, η μαγική σκέψη είναι ένα φυσιολογικό μέρος της καθημερινότητας. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν συχνά μαγικές πεποιθήσεις, όχι μόνο πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη, αλλά πιστεύουν επίσης στο λαγουδάκι του Πάσχα, τη νεράιδα των δοντιών, τα ιπτάμενα χαλιά, τα μαγικά φασόλια κλπ. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Άγιος Βασίλης, τα ξωτικά του και οι ιπτάμενοι τάρανδοί του ταιριάζουν όμορφα στην κανονική κοσμοθεωρία των παιδιών.
Γύρω στην ηλικία των 7 ή 8 ετών, η πίστη των παιδιών στον Άγιο Βασίλη και στον κόσμο του φανταστικού φαίνεται να εξασθενεί. Δεν είναι ότι οι γονείς ομολογούν ότι η ιστορία του Άγιου Βασίλη ήταν απλώς μια κατασκευή ή ότι προσπαθούν λιγότερο σκληρά να προωθήσουν την ιστορία μόλις τα παιδιά φτάσουν στο δημοτικό σχολείο. Αντίθετα, φαίνεται ότι καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, αρχίζουν να αμφισβητούν τις φυσικές αδυναμίες της ιστορίας του Άγιου Βασίλη.
Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ανακάλυψη της αλήθειας για τον Άγιο Βασίλη προκαλεί δυσφορία στα παιδιά ή τα κάνει να αμφιβάλλουν αν οι γονείς τους είναι αξιόπιστοι. Μερικά παιδιά δεν λένε καν στους γονείς τους ότι το έχουν καταλάβει – καταλαβαίνουν ότι ακόμη και οι γονείς απολαμβάνουν τη χαρά του μύθου του Άγιου Βασίλη και έτσι τα παιδιά μερικές φορές αφήνουν τους γονείς τους να κρατήσουν τη μαγεία των γιορτών για μερικά ακόμη χρόνια.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 31 Δεκεμβρίου 2022]
