Του Ιωάννη Ν. Γουσγούνη, ιδρυτή & ιδιοκτήτη της SUCCESSKeys.GR
Τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) 852/2004 για την υγιεινή των τροφίμων
Τον Μάρτιο του έτους 2021 τροποποιήθηκε ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 852/2004 για την υγιεινή των τροφίμων.
Μια από τις βασικές αλλαγές στον τροποποιημένο Κανονισμό, είναι η εισαγωγή της έννοιας της ‘νοοτροπίας ασφάλειας των τροφίμων’.
Σύμφωνα με το νέο αυτό κεφάλαιο:
1. Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων συγκεντρώνουν, διατηρούν και παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για την κατάλληλη νοοτροπία ασφάλειας των τροφίμων, εκπληρώνοντας τις ακόλουθες απαιτήσεις:
- δέσμευση της διεύθυνσης, σύμφωνα με το σημείο 2, και όλων των εργαζομένων για την ασφαλή παραγωγή και διανομή τροφίμων,
- ανάληψη ηγετικού ρόλου στην παραγωγή ασφαλών τροφίμων και συμμετοχή όλων των εργαζομένων σε πρακτικές για την ασφάλεια των τροφίμων,
- ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων και τη σημασία της ασφάλειας και της υγιεινής των τροφίμων από όλους τους εργαζομένους στην επιχείρηση,
- ανοικτή και σαφή επικοινωνία μεταξύ όλων των εργαζομένων στην επιχείρηση, στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας και μεταξύ διαδοχικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της κοινοποίησης αποκλίσεων και προσδοκιών,
- διαθεσιμότητα επαρκών πόρων για τον ασφαλή και υγιεινό χειρισμό των τροφίμων.
2. Οι δεσμεύσεις της διεύθυνσης περιλαμβάνουν:
- διασφάλιση ότι οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες γνωστοποιούνται με σαφήνεια στο πλαίσιο κάθε δραστηριότητας της επιχείρησης τροφίμων,
- διατήρηση της ακεραιότητας του συστήματος υγιεινής των τροφίμων όταν προγραμματίζονται και εφαρμόζονται αλλαγές,
- επαλήθευση ότι οι έλεγχοι διενεργούνται εγκαίρως και αποτελεσματικά και ότι η τεκμηρίωση είναι επικαιροποιημένη,
- διασφάλιση της κατάλληλης κατάρτισης και εποπτείας για το προσωπικό,
- διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις σχετικές κανονιστικές απαιτήσεις,
- ενθάρρυνση της συνεχούς βελτίωσης του συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων της επιχείρησης, κατά περίπτωση, λαμβανομένων υπόψη των εξελίξεων στην επιστήμη, την τεχνολογία και τις βέλτιστες πρακτικές.
3. Η εφαρμογή της νοοτροπίας ασφάλειας των τροφίμων λαμβάνει υπόψη τον χαρακτήρα και το μέγεθος της επιχείρησης τροφίμων.
Με τον όρο ‘χαρακτήρα’ της επιχείρησης τροφίμων, ο νομοθέτης εννοεί τη φύση της επιχείρησης τροφίμων (‘nature of the food business’ στο πρωτότυπο αγγλικό κείμενο), δηλαδή για παράδειγμα τα προϊόντα ή/και τις υπηρεσίες που παρέχει η επιχείρηση τροφίμων, το αν είναι εμπορική ή/και παραγωγική επιχείρηση κ.λπ.
Με τον όρο ‘νοοτροπία’, εννοείται η ‘κουλτούρα ασφάλειας των τροφίμων’ (‘food safety culture’ στο πρωτότυπο αγγλικό κείμενο).
Κουλτούρα για την ασφάλεια των τροφίμων
Η ομάδα εργασίας GFSI (Global Food Safety Initiative) TWG ορίζει την κουλτούρα ασφάλειας των τροφίμων ως, «κοινές αξίες, πεποιθήσεις και κανόνες που επηρεάζουν τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά σε σχέση με την ασφάλεια των τροφίμων εντός του οργανισμού».
Όσοι έχουν ασχοληθεί με τον οποιοδήποτε τρόπο με τις ανθρώπινες νοοτροπίες και συμπεριφορές, γνωρίζουν ότι αυτές δεν αλλάζουν εύκολα και δεν μπορούν να αλλάξουν αν με κάποιον τρόπο δεν επιθυμεί ο ίδιος ο άνθρωπος να τις αλλάξει στον εαυτό του. Συνεπώς οι νοοτροπίες και συμπεριφορές για τη διαμόρφωση κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων, είναι κάτι που η επιχείρηση μπορεί να επηρεάσει (με διάφορες μεθόδους και τεχνικές), αλλά δεν μπορεί να αλλάξει όπως θα άλλαζε π.χ. μια διαδικασία, μια οδηγία εργασίας, ένα σύστημα κ.λπ.
Ενίοτε δε, βρίσκεται κανείς αντιμέτωπος με συνήθειες, που ακόμα και όταν ένας εργαζόμενος είναι καλοπροαίρετος, χρειάζεται χρόνος για να αλλάξουν.
Ένας άνθρωπος, που δεν έχει την κατάλληλη νοοτροπία για την ασφάλεια των τροφίμων, δεν σημαίνει ότι είναι ένας ‘κακός’ εργαζόμενος. Το θέμα δεν είναι αν έχει την κατάλληλη νοοτροπία (που ιδανικό θα ήταν να την έχει από την αρχή), αλλά αν είναι διατεθειμένος/-η να την αλλάξει.
Μια σημαντική προσέγγιση για την καλλιέργεια και βελτίωση κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων, είναι η εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων, η οποία (εκπαίδευση) αποτελεί από μόνη της νομική απαίτηση για επιχειρήσεις τροφίμων.
Κουλτούρα για την ασφάλεια των τροφίμων, χωρίς την ύπαρξη σχετικών γνώσεων και δεξιοτήτων δε νοείται.
Ο καθορισμός περαιτέρω δράσεων για την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων, που εργάζονται υπό τον έλεγχο μιας επιχείρησης τροφίμων και επηρεάζουν την ασφάλεια των τροφίμων, αποτελεί όχι μόνο βέλτιστη πρακτική αλλά και επιτακτική ανάγκη.
Η ευαισθητοποίηση ξεκινά από την κορυφή και απλώνεται προς την βάση μιας επιχείρησης.
Η επιτυχής ανάπτυξη κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων, τεκμηριώνεται (μεταξύ άλλων) έμπρακτα μέσω των καθημερινών πρακτικών εργασίας του προσωπικού, αλλά και μέσω τήρησης σχετικών αρχείων, που προκύπτουν π.χ. από την παρακολούθηση και μέτρηση κρίσιμων διεργασιών και επιμέρους δραστηριοτήτων σε όλα τα στάδια της αλυσίδας τροφίμων και από την ανάλυση και αξιολόγηση σχετικών αποτελεσμάτων.
Το διεθνές πρότυπο EN ISO 22000:2018
Όσες και όσοι έχουν μελετήσει το διεθνές πρότυπο EN ISO 22000:2018, ή έχουν εμπειρία στην ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων με βάση διεθνή πρότυπα όπως είναι το διεθνές πρότυπο EN ISO 22000:2018, ή έχουν (πολύ περισσότερο) πρακτική εμπειρία σε επιχειρήσεις τροφίμων (ειδικά σε παραγωγικές), γνωρίζουν ότι η καθιέρωση κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων, αποτελεί στην πράξη θεμέλιο για την αποτελεσματικότητα ενός συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας τροφίμων.
Τα όσα αναφέρονται στην τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) 852/2004 θυμίζουν, μεταξύ άλλων, τις απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου EN ISO 22000:2018 από την Ηγεσία ενός οργανισμού (βλ. κεφάλαιο 5.0).
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο (5.0) γίνεται εκτενής αναφορά στις απαιτήσεις από την ανώτατη Διοίκηση του οργανισμού για το σύστημα διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων.
Το διεθνές πρότυπο EN ISO 22000:2018 καθοδηγεί μια επιχείρηση με έναν συστηματικό και μεθοδικό τρόπο στον σχεδιασμό, στην υλοποίηση, στην αξιολόγηση και στη συνεχή βελτίωση ενός συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων.
Το σύνολο των τεκμηριωμένων πληροφοριών που μια επιχείρηση πρέπει να διατηρεί ενήμερες ή να τηρεί με τη μορφή αρχείων, οδηγεί και στην επαρκή τεκμηρίωση για την καθιέρωση μιας κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων.
Η Πολιτική για την Ασφάλεια των Τροφίμων, η ανάθεση υπευθυνοτήτων και αρμοδιοτήτων σχετικών με την ασφάλεια των τροφίμων, η καθιέρωση και επίτευξη στόχων για την ασφάλεια των τροφίμων, η αποτελεσματική επικοινωνία, η ανασκόπηση από τη Διοίκηση κ.λπ. αποτελούν ορισμένους μόνο τρόπους για την απόδειξη της δέσμευσης της ανώτατης Διοίκησης ενός οργανισμού για την υλοποίηση ενός αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων, μέρος του οποίου είναι η δημιουργία και ανάπτυξη σχετικής κουλτούρας.
Η δε πιστοποίηση της επιχείρησης για τη συμμόρφωση της με τις απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου, αποτελεί και ένα επιπλέον αποδεικτικό στοιχείο για τη συμμόρφωση της και με ισχύουσες νομικές απαιτήσεις για την ασφάλεια των τροφίμων.
Σύνοψη
Η καθιέρωση ενιαίας εταιρικής κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων, δεν είναι επιλογή αλλά απαίτηση και μάλιστα νομική, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2021/382, που τροποποιεί τον Κανονισμό (ΕΚ) 852/2004.
Η αποτελεσματικότητας ενός συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων, εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την καθιέρωση ενιαίας κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων σε μια επιχείρηση.
Η καθιέρωση κουλτούρας για την ασφάλεια των τροφίμων, αποτελεί ευθύνη της ανώτατης Διοίκησης ενός οργανισμού.
Η ανάπτυξη, υλοποίηση, αξιολόγηση και συνεχής βελτίωση ενός συστήματος διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων (π.χ. με βάση τις απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου EN ISO 22000:2018) βοηθάει μια επιχείρηση τροφίμων και στην εκπλήρωση των ανωτέρω νομικών της υποχρεώσεων (βλ. Κανονισμό (ΕΕ) 2021/382).
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κουλτούρα για την ασφάλεια τροφίμων και για το σύστημα διαχείρισης της ασφάλειας των τροφίμων (με βάση το διεθνές πρότυπο EN ISO 22000:2018), μπορείτε να επικοινωνήσετε στο 210/9641387 (Website: www.successkeysgr.com).
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 8 Οκτωβρίου 2022]
