- Ο Σταμάτης Σκαμπαρδώνης διακρίνεται για δεύτερη φορά σε διαγωνισμό διηγήματος
Κατάφερε για δεύτερη φορά να αποσπάσει διάκριση από τη συμμετοχή του στο διαγωνισμό διηγήματος του Ιανού που έλαβε χώρα το 2021. Ο Γραμματέας του Δημοτικού Συμβουλίου Γλυφάδας και Δημοτικός Σύμβουλος με την «Ανατροπή» Σταμάτης Σκαμπαρδώνης, περιγράφει ένα ταξίδι για την ειρήνη και την αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη. Μια σύντομη και περιεκτική ιστορία – σύμφωνα με τους περιορισμούς που έθετε ο διαγωνισμός – η οποία όμως βασίζεται σε αληθινά γεγονότα που έζησε ο ίδιος στο μακρινό.. 1987. Μια εμπειρία χαραγμένη στο μυαλό του, που όμως βρήκε την ευκαιρία να μοιραστεί με το αναγνωστικό κοινό μέσα από το διαγωνισμό με θέμα τα ταξίδια.
Τα μέλη της κριτικής επιτροπής, ο Γιάννης Ξανθούλης, ο Διονύσης Μαρίνος και ο Κωνσταντίνος Μπούρας, ξεχώρισαν τα καλύτερα διηγήματα και τα παραδίδουν στο αναγνωστικό κοινό ως ένα μωσαϊκό συναισθηματικά φορτισμένων ταξιδιών με κοινό παρονομαστή την επίγευση που αυτά αφήνουν κάθε φορά στη θύμηση των ανθρώπων.
Από τις 881 έγκυρες συμμετοχές, η κριτική επιτροπή διέκρινε τα 47 καλύτερα διηγήματα, τα οποία και συμπεριέλαβε σε μια ειδική έκδοση με τίτλο «Ταξίδια». Το ένα τρίτο από αυτά ασχολήθηκε με φανταστικά ταξίδια, το άλλο τρίτο με πραγματικά και ένα τρίτο ήταν απλώς εκτός θέματος.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον πρόλογο της έκδοσης με τίτλο «Ταξίδια», «στον απόηχο της δίδυμης καραντίνας και της υγειονομικής κρίσης, η πανδημία έκοψε τα φτερά όλων μας και τραυμάτισε τον παγκόσμιο τουρισμό τόσο που να υποστεί σημαντική μείωση το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της χώρας μας, αλλά και πολλών άλλων κρατών.
Η φαντασία είναι σίγουρα ένα γενναίο υποκατάστατο της μετακίνησης στον χώρο και τον χρόνο, παίρνει όμως ψυχοπαθολογικές διαστάσεις όταν γίνεται εμμονή και αυτοσκοπός.
Υπάρχει φυσικά η λεγόμενη «λογοτεχνία φυγής», είδος που ανθεί σε όλες τις δύσκολες περιόδους και ειδικά στις πολιτισμικές μεταβάσεις σε άλλες εποχές, όταν η περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι ακόμη θολή και πλέουμε όλοι σε σκοτεινά νερά, ακαθόριστα.
Οι 400 λέξεις είναι ένα όριο μεταξύ της συμπύκνωσης και της πολυλογίας. Όμως απαιτούν μια δομή αρκετά διακριτή και διεξοδική. Χωρίς αυτόν ή κάποιον άλλον σκελετό τα αφηγήματα καταλήγουν χαοτικά και συνειρμικά, ή πρόκειται απλώς για ημερολογιακές γραφές που δεν σημαίνουν τίποτα για κανέναν.
Ελάχιστα τα άριστα διηγήματα, που είχαν να πουν κάποια ιστορία. Περισσότερα τα καλά. Πάμπολλα τα μέτρια και ελάχιστα τα κακά ή απαράδεκτα.
Εν ολίγοις, για άλλη μια φορά ο λογοτεχνικός διαγωνισμός του Ιανού δικαίωσε το κύρος και την απήχησή του στο βιβλιόφιλο κοινό και οδεύει προς την επόμενη συνέχειά του».
Ο «ΠΑΛΜΟΣ» συζήτησε με τον Σταμάτη Σκαμπαρδώνη για την διάκρισή του αυτή και σας παρουσιάζει στο σημερινό του φύλλο το διήγημα «Ένα ταξίδι για την Ειρήνη και την Αλληλεγγύη» που κέρδισε την κριτική επιτροπή και συμπεριελήφθη στην έκδοση με τα 47 καλύτερα διηγήματα του διαγωνισμού. Συγχαρητήρια!
[Π]: Η ιστορία αποτελεί αποκύημα της φαντασίας ή βασίζεται σε αληθινά γεγονότα;
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ: Η ιστορία μου βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που έζησα από κοντά όταν το 1987 πήγα στην Παλαιστίνη, στη Δυτική όχθη του Ιορδάνη, στη Ραμάλα. Συμμετείχα σε μια μεγάλη αντιπροσωπεία από την Ελλάδα από συνδικαλιστές, δημάρχους, στελέχη από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και ανθρώπους του πολιτισμού που πήγαμε στην Παλαιστίνη για να δείξουμε την αλληλεγγύη μας και τη συμπαράστασή μας στο δοκιμαζόμενο παλαιστινιακό λαό. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία που δεν θα ξεχάσω ποτέ.
[Π]: Είναι η δεύτερη συγγραφική συμμετοχή στο διαγωνισμό που στέφθηκε επίσης με επιτυχία;
Σ.Σ.: Η πρώτη μου συμμετοχή ήταν το 2018 με το διήγημά «Ο κ. Μενέλαος διαβάζει και γυαλίζει» στα πλαίσια του διαγωνισμού «Η Αθήνα και το βιβλίο» με αφορμή την ανακήρυξη της Αθήνας από την UNESCO ως πρωτεύουσα του βιβλίου για το 2018. Το διήγημά μου ήταν στα δέκα καλύτερα βραβευμένα διηγήματα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιανός.
[Π]: Ήταν εύκολο το εγχείρημα να αποτυπώνετε εικόνες και εμπειρία σε λίγες γραμμές;
Σ.Σ.: Η μικρή φόρμα έχει δυσκολίες γιατί προσπαθείς να αποτυπώσεις σε λίγες λέξεις πολλά νοήματα. Είναι μια πρόκληση όμως, που μου αρέσει και έχω εξασκηθεί στο παρελθόν γράφοντας στο «Γεωτρόπιο» της Ελευθεροτυπίας συνδυάζοντας μια φωτογραφία με 100 λέξεις.
[Π]: Πιστεύετε ότι ένας τέτοιος διαγωνισμός θα μπορούσε να γίνει και από το Δήμο ώστε να δώσει κίνητρο στη νεολαία να αγαπήσει το βιβλίο και τη συγγραφή;
Σ.Σ.: Είναι εξαιρετική ιδέα. Σκεφτείτε ότι ο διαγωνισμός του Ιανού για τα «Ταξίδια» είχε 881 συμμετοχές. Πιστεύω ότι στο θέμα του πολιτισμού μπορούν να γίνουν πάρα πολλά και στην πόλη μας, αρκεί να φύγουμε από την πεπατημένη και να αξιοποιήσουμε ανθρώπους σχετικούς με τις τέχνες και τον πολιτισμό και σας διαβεβαιώ ότι η Γλυφάδα έχει αρκετούς. Μη ξεχνάμε ότι στη Γλυφάδα έζησε και η Βάσω Κατράκη.
Το Διήγημα
Ένα ταξίδι για την ειρήνη και την αλληλεγγύη
Ήταν απορροφημένος με άλλα πράγματα όταν ξαφνικά το μάτι του έπεσε στην οθόνη της τηλεόρασης. Η κάμερα στο δελτίο ειδήσεων των 9 κατέγραφε τον βομβαρδισμό του κτηρίου από τους Ισραηλινούς στη Γάζα, εκεί που βρίσκονταν τα γραφεία του associated press. Το συγκλονιστικό αυτό στιγμιότυπο της κατάρρευσης του κτηρίου σε λίγα δευτερόλεπτα λες κι ήταν χάρτινος πύργος τον ταρακούνησε, τον έβγαλε απ’ τον λήθαργο. Ο κόσμος είχε συνηθίσει από τον πόλεμο του Ιράκ να παρακολουθεί σε απευθείας μετάδοση τις πολεμικές επιχειρήσεις. Η εικόνα αυτή τον γύρισε 35 χρόνια πίσω, όταν ήταν νέος κι έκανε ένα ταξίδι ειρήνης και αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, στη Ραμάλα. Καθώς προσγειωνόταν το αεροπλάνο στο Τελ Αβίβ, δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα συναντούσε. Άλλο να τα παρακολουθείς από μακριά κι άλλο να τα ζεις. Παρ’ όλο που είχαν διαπίστευση από την Ελλάδα, οι Ισραηλινοί τους κράτησαν δύο περίπου ώρες στο αεροδρόμιο. Καταλάβαν όλοι από την πρώτη στιγμή τι θα αντιμετώπιζαν. Ξεκινούσαν λοιπόν ένα πενταήμερο «καλοκαιρινό» ταξίδι στην Παλαιστίνη. Όσο κι αν είχε προετοιμαστεί ψυχολογικά, έπαθε το πρώτο σοκ από τη «θερμή» υποδοχή στο Τελ Αβίβ. Μέσα σε λίγες ώρες όμως το σκηνικό άλλαξε. Στη Ραμάλα συνάντησαν γελαστά πρόσωπα, αποφασισμένα για το δίκιο του αγώνα τους, για ένα αύριο με πατρίδα και ελπίδα. Την παράσταση όμως έκλεψαν τα παιδιά. Έτρεχαν πάνω κάτω κάνοντας με τα χεράκια τους το σήμα της νίκης, αγνοώντας τον κίνδυνο των ημερών και της εποχής. Και ξαφνικά, μακριά από το τσούρμο των πιτσιρικιών, μια εικόνα από το παρελθόν, ίσως και από το μέλλον. Ένα κοριτσάκι γύρω στα έξι εμφανίστηκε τρέχοντας προς το μέρος τους μ’ ένα καρπούζι αγκαλιά για να τους φιλέψει, να τους δροσίσει, να τους θυμίσει το καλοκαίρι. Πρόλαβε με τον φακό του να απαθανατίσει εκείνη τη στιγμή, που έμεινε για πάντα χαραγμένη στο μυαλό του. Οι μέρες και οι νύχτες πέρασαν γρήγορα στη Ραμάλα όπως και στη ζωή του, με χαρές και πίκρες. Το φλας μπακ στο ταξίδι του κράτησε μερικά δευτερόλεπτα, όσο κρατάει μια είδηση. Έψαξε την επόμενη μέρα και βρήκε στο αρχείο του τη φωτογραφία. Το πρόσωπό του φωτίστηκε. Ίσως το κοριτσάκι με το καρπούζι να μπόρεσε να επιβιώσει και να ζήσει, να έχει κάνει οικογένεια και παιδιά και να αγωνίζεται για μια πατρίδα. Ίσως τη συναντήσει στο επόμενο ταξίδι του, μια εικόνα από το παρελθόν, ίσως και από το μέλλον.
Σταμάτης Σκαμπαρδώνης
Ο Συγγραφέας
Ο Σταμάτης Σκαμπαρδώνης γεννήθηκε στην Αθήνα τον Φλεβάρη του 1960 όταν ακόμη υπήρχαν γειτονιές και χώμα για να παίζουν τα παιδιά. Σπούδασε στην Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και αφιερώθηκε στην εκπαίδευση για 35 χρόνια. Πρωταρχικό ρόλο στη ζωή του κατέχουν οι τέχνες και ο πολιτισμός. Σπούδασε φωτογραφία στη σχολή Focusκαι όταν έχει χρόνο φωτογραφίζει, αλλά συγχρόνως φτιάχνει μικρές και μεγάλες ιστορίες. Έτσι συμμετείχε και στον διαγωνισμό του Ιανού «Η Αθήνα και το βιβλίο» με το διήγημα του «Ο κ. Μενέλαος διαβάζει και γυαλίζει» το οποίο διακρίθηκε ανάμεσα στα 10 καλύτερα διηγήματα. Τον Ιούνιο του 2020 εκδόθηκε το βιβλίο του, «Τα φαναράκια του Αιγαίου».
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 8 Ιανουαρίου 2022]
