Γράφει η Παναγιώτα Κοβάνη, Ψυχολόγος, MSc. Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων, Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχολογική Υποστήριξη παιδιών-εφήβων
Το να θέτεις όρια στα παιδιά, σημαίνει να θέτεις μια κατευθυντήρια γραμμή για τη συμπεριφορά τους, ακόμα και όταν δεν υπάρχει «επίσημος κανόνας». Δεδομένου ότι δεν μπορείτε να ορίσετε έναν κανόνα για τα πάντα, τα όρια είναι εκείνες οι κατευθυντήριες γραμμές της στιγμής, που είναι περιστασιακές και κατά περίπτωση.
Ο καθορισμός ορίων μπορεί να είναι δύσκολος για διάφορους λόγους. Μερικές φορές, οι γονείς αισθάνονται ένοχοι που λένε «όχι». Ή, θέλουν να αποφύγουν μια έκρηξη θυμού που σίγουρα θα ξεσπάσει όταν σε ένα παιδί μπει ένα όριο. Και φυσικά, οι γονείς δεν συμφωνούν πάντα σχετικά με τα όρια που πρέπει να θέσουν στα παιδιά.
- Ο καθορισμός ορίων διδάσκει δεξιότητες αυτοπειθαρχίας. Όταν λέτε «Ήρθε η ώρα να σταματήσεις να παίζεις στον υπολογιστή και να κάνεις την εργασία σου», διδάσκετε αυτοπειθαρχία. Παρόλο που τα παιχνίδια στον υπολογιστή μπορεί να είναι πιο διασκεδαστικά, είναι σημαντικό να είναι υπεύθυνα. Ο τελικός στόχος είναι τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται όλες τις ευθύνες τους, όπως εργασίες για το σπίτι, δουλειές και φροντίδα του σώματός τους, χωρίς υπενθυμίσεις. Βοηθήστε το να αναπτύξει στρατηγικές με τις οποίες θα μπορεί να επιβάλλει όρια στον εαυτό του, μέσω συμφωνιών που θα κάνετε μεταξύ σας. Για παράδειγμα, πείτε του ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει το κινητό, μόλις κάνει όλες τις εργασίες του.
- Τα περισσότερα παιδιά είναι παρορμητικά και απολαμβάνουν την άμεση ικανοποίηση. Επομένως, χρειάζονται ενήλικες για να τους διδάξουν πώς να είναι υγιή. Χωρίς όρια, πολλά παιδιά θα έτρωγαν πρόχειρο φαγητό όλη την ημέρα. Το να θέσετε όρια σημαίνει να πείτε «Όχι, δεν μπορείς να έχεις ένα τρίτο μπισκότο» ή «Πρέπει να φας πρώτα το φαγητό». Επίσης, πολλά παιδιά θα ήταν ικανοποιημένα βλέποντας συνέχεια τηλεόραση ή παίζοντας στον υπολογιστή. Θέστε όρια για τον χρόνο οθόνης, την άσκηση, την υγιεινή και άλλες πρακτικές που ενθαρρύνουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
- Μερικές φορές οι γονείς αποφεύγουν να θέτουν όρια επειδή δεν θέλουν να στεναχωρήσουν ή να θυμώσουν το παιδί. Όμως, το να μάθεις πώς να αντιμετωπίζεις τα δυσάρεστα συναισθήματα είναι μια σημαντική δεξιότητα. Ακριβώς επειδή το παιδί σας είναι λυπημένο που δεν μπορεί να φάει αυτό το τρίτο μπισκότο δεν σημαίνει ότι πρέπει να ενδώσετε. Αντίθετα, σας δίνεται μια ευκαιρία να διδάξετε στο παιδί σας τα συναισθήματα και να το βοηθήσετε να βρει υγιείς τρόπους να το αντιμετωπίσει. Κάθε φορά που βάζετε όριο, το παιδί σας εξασκείται στη διαχείριση των συναισθημάτων του. Καθοδηγήστε το, καθώς προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απογοήτευση, τον θυμό, την πλήξη ή τη θλίψη, αλλά μην αναλάβετε την ευθύνη να του φτιάξετε τη διάθεση ή να το ηρεμήσετε. Αντίθετα, διδάξτε το πώς να κάνει αυτά τα πράγματα μόνο του.
- Συχνά, τα παιδιά δοκιμάζουν όρια μόνο και μόνο για να δουν πώς θα αντιδράσετε. Ένα παιδί που χτυπά τον αδερφό του μπορεί να αισθάνεται ανακούφιση όταν μπαίνει ο γονέας του. Ή ένα παιδί που πηδάει στον καναπέ, αφού του έχετε πει να σταματήσει μπορεί να δοκιμάζει τις ηγετικές σας ικανότητες. Τα παιδιά που ζουν με λίγους ή καθόλου κανόνες βιώνουν άγχος, γιατί δεν θέλουν να είναι επικεφαλής. Θέλουν να ξέρουν ότι είστε υπεύθυνοι και ότι είστε ικανοί να τα βοηθήσετε να διατηρήσουν τον έλεγχο. Το να δίνεις αρνητικές συνέπειες για την παραβίαση των κανόνων, δείχνει ότι δεν πρόκειται να αφήσεις τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Επίσης διδάσκει σε ένα παιδί ότι το αγαπάς. Το να πείτε σε έναν έφηβο: «Νοιάζομαι για σένα και γι’ αυτό σου επιτρέπω να βγεις μέχρι μια συγκεκριμένη ώρα», μπορεί να τον ενοχλήσει. Ωστόσο, δείχνει ότι είστε πρόθυμοι να δουλέψετε, να επενδύσετε ενέργεια στη ζωή του παιδιού σας, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ανέχεστε να ακούτε «είσαι ο πιο κακός γονέας που υπάρχει».
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 25 Δεκεμβρίου 2021]
