Η Κλιματική Αλλαγή ή Κλιματική Μεταβολή ή Παγκόσμια Μεταβολή (Global Change) είναι θέμα που απασχολεί το σύνολο σχεδόν της ανθρωπότητας και βρίσκεται μόνιμα στην επικαιρότητα τις τελευταίες δεκαετίες. Ο Ροταριανός Όμιλος Γλυφάδας δεν ήταν δυνατόν να αδιαφορήσει για το σοβαρό αυτό θέμα διότι αυτό σχετίζεται άμεσα με το κοινωνικό έργο του διεθνούς Ρόταρυ, όπως είναι η επιπτώσεις στην ποιότητα και ποσότητα νερού και τροφίμων σε τρίτες χώρες, οι πιθανές νέες ασθένειες που ενδεχομένως να δημιουργήσει η προβλεπόμενη άνοδος της θερμοκρασίας, η ερημοποίηση, οι μετακινήσεις πληθυσμών σε ψυχρότερες και υψηλότερες περιοχές σε σχέση με την επιφάνεια της θάλασσας και πολλές άλλες αλλαγές που προβλέπεται να συμβούν τις επόμενες δεκαετίες. Στην προσπάθεια μας να βοηθήσουμε τα μέλη μας και τους φίλους μας να αποκτήσουν μία καθαρή εικόνα σχετικά με το μόνιμα επίκαιρο αυτό θέμα, ο Ροταριανός Όμιλος Γλυφάδας διοργάνωσε στο γραφείο του κατά την διάρκεια δύο συνεστιάσεων, δύο παρουσιάσεις από εξειδικευμένους επιστήμονες που προσπάθησαν να ρίξουν φως στο τι ακριβώς συμβαίνει ως προς την πιθανή μεταβολή του κλίματος. Η πρώτη παρουσίαση έγινε από το επί σειρά ετών στέλεχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Γιάννη Σαμουϊλίδη και ήταν μία συνολική παρουσίαση του όλου θέματος. Η δεύτερη παρουσίαση έγινε από την ερευνήτρια του Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών κ. Νικολέτα Μπέλλου και αφορούσε ειδικά το θαλάσσιο περιβάλλον, κάτι που μας ενδιέφερε ιδιαίτερα με δεδομένο ότι η χώρα μας είναι κατεξοχήν θαλάσσια. Στην συνέχεια αυτού του σημειώματος θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μία σύντομη εικόνα του προβλήματος της πιθανής κλιματικής αλλαγής αν και αυτή αναπαράγεται καθημερινά από όλα τα ΜΜΕ με αποτέλεσμα να έχει γίνει κανονική πλύση εγκεφάλου στον κόσμο, ενώ παράλληλα θα δώσουμε και κάποιες δικές μας προσωπικές απόψεις για το θέμα. Σύμφωνα λοιπόν με την επικρατούσα άποψη η σειρά των γεγονότων έχει ως εξής:
Τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της υπερβολικής χρήσης ορυκτών καυσίμων (άνθρακα , πετρέλαιο, βενζίνες, φυσικό αέριο ) έχει αυξηθεί πολύ η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα, ενός αερίου που παράγεται από τις καύσεις κάθε είδους. Το επιπλέον αυτό αέριο αυξάνει την ποσότητα του μέσα στην ατμόσφαιρα ανατρέποντας έτσι την θερμοκρασιακή ισορροπία που επικρατούσε. Το διοξείδιο του άνθρακα λειτουργεί όπως τα πλαστικά σκέπαστρα των θερμοκηπίων τα οποία εγκλωβίζουν την ηλιακή ακτινοβολία που μπαίνει μέσα στο θερμοκήπιο ανεβάζοντας έτσι την θερμοκρασία στο εσωτερικό του προς όφελος των καλλιεργούμενων φυτών. Το ίδιο φαινόμενο (φαινόμενο του θερμοκηπίου) συμβαίνει και στην γη. Η ηλιακή ακτινοβολία που φτάνει στο έδαφος παγιδεύεται σε μεγάλο ποσοστό από το διοξείδιο του άνθρακος, δεν μπορεί να διαφύγει και πάλι στο διάστημα με αποτέλεσμα να θερμαίνει την ατμόσφαιρα και να ανεβάζει την μέση θερμοκρασία. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2100 η μέση θερμοκρασία της γης θα έχει ανέβει από 2 έως 6 βαθμούς κελσίου, ανάλογα με τους υπολογισμούς που κάνει κάθε μοντέλο, Η άνοδος αυτή της θερμοκρασίας θα προκαλέσει μία σειρά από δυσάρεστα γεγονότα με μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Μόνιμη άνοδος της θερμοκρασίας σημαίνει αλλαγή του κλίματος η οποία θα φέρει καταστροφή/αλλαγή καλλιεργειών, δημιουργία τροπικών ασθενειών, λιώσιμο των πάγων στους πόλους, άνοδο της στάθμης της θάλασσας από μισό μέτρο έως έξη (6!!!) μέτρα ανάλογα με τους υπολογισμούς που γίνονται, μετακινήσεις πληθυσμών σε δροσερότερες και ασφαλέστερες περιοχές(κλιματικοί μετανάστες !!), ακραία καιρικά φαινόμενα, έλλειψη νερού και τροφίμων, κλπ. κλπ. Όλα αυτά λίγο πολύ είναι γνωστά χάρις στην συστηματική προβολή που γίνεται από τα ΜΜΕ. Το ερώτημα είναι πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι όλα αυτά και πόσο πρέπει να ανησυχούν οι κοινωνίες για τα επερχόμενα δεινά. Καταρχήν θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν προβλέψεις οι οποίες βασίζονται επάνω σε μακροχρόνια μαθηματικά μοντέλα τα οποία όμως βασίζονται σε σημερινές αρχικές συνθήκες. Όσοι έχουν κάποια σχετική εξοικείωση με τα μαθηματικά και την φυσική καταλαβαίνουν αμέσως ότι ένα μοντέλο που τροφοδοτείται με σημερινά δεδομένα για να προβλέψει ποια θα είναι η κατάσταση μετά από 50-100 χρόνια ενσωματώνει μία μεγάλη πιθανότητα σφάλματος. Παράλληλα προσομοιάζουν με τις μακροχρόνιες προβλέψεις των αστρολόγων, οι οποίες ενώ πάντα αποτυγχάνουν, όταν έρχεται η ώρα να εξακριβωθεί η ορθότητα τους δεν υπάρχει κανείς πλέον μετά από τόσα χρόνια για να σχολιάσει την αποτυχία τους. Είναι πολύ σημαντικό ότι μέχρι στιγμής δεν έχει παρατηρηθεί κάποια σοβαρή ένδειξη κλιματικής μεταβολής πλην ίσως της ελάττωσης της παγοκάλυψης του βορείου πόλου. Η όποια μεταβολή της θερμοκρασίας βρίσκεται μέσα στα όρια των μεταβολών που σημειώνονται με την πάροδο του χρόνου. Παράλληλα η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακος φαίνεται ότι ακόμη απορροφάτε από τους ωκεανούς που ανέκαθεν αποτελούσαν φίλτρο αερίων καθώς και από την ταχύτερη αύξηση των δένδρων και της δασοκάλυψης που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια. Τέλος τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συμβαίνουν στον πλανήτη (πλημμύρες, τυφώνες, καύσωνες κλπ.) ανέκαθεν συνέβαιναν απλά δεν υπήρχε τότε τηλεόραση για να τα προβάλει με το γνωστό καταστροφολογικό πνεύμα όπως κάνει σήμερα. Π.χ, στην χώρα μας κατά το πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα, όταν η έννοια κλιματική αλλαγή ήταν άγνωστη, συνέβησαν μεγάλες πλημμύρες στην Αττική με δεκάδες θύματα. Οι ποιο γνωστές είναι εκείνη στο Μπουρνάζιτο 1961 με 43 περίπου θύματα και μεγάλες καταστροφές, εκείνη στον Πειραιά το 1934 με πάνω από 6 θύματα, το 1977 στη Αθήνα με 37 θύματα καθώς και μία του1895(!!) στον Πειραιά και πάλι με 40 θύματα. Αρκετά ακόμη πλημμυρικά φαινόμενα μικρότερης έκτασης σημειώθηκαν μέχρι το 1980 όταν κανείς ακόμη δεν μιλούσε για κλιματική αλλαγή. Τότε όμως υπήρχε μόνο ένα υποτυπώδες ραδιόφωνο και δύο κρατικά κανάλια τηλεόρασης οπότε οι δυνατότητες δημοσιοποίησης και δραματοποίησης ήταν ελάχιστες. Κατά τα τελευταία 1000 χρόνια το κλίμα έχει παρουσιάσει σημαντικότατες διακυμάνσεις ώστε αν υπήρχαν τότε ΜΜΕ και οικολόγοι θα είχαν προφητεύσει την καταστροφή της ανθρωπότητος.
Τον 11ο αιώνα μ.χ. όταν ξεκίνησαν οι σταυροφορίες, ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι υπήρξε περίοδος όπου σημειώθηκαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο χρονικό διάστημα, περίπου 300 χρόνια. Η περίοδος αυτή είναι γνωστή στους επιστήμονες ως «μεσαιωνική θέρμανση» (medieval warming). Στην συνέχεια, την θερμή αυτή περίοδο ακολούθησε μία αντίστροφη περίοδος πολύ χαμηλών θερμοκρασιών γνωστή με το όνομα «μικρή εποχή των παγετώνων» (Little Ice Age) η οποία διήρκεσε σχεδόν 400 χρόνια (1400-1800). Παρόλα αυτά το κλίμα μετά το 1850 ανέκαμψε πλήρως και επανήλθε στην φυσιολογική του κατάσταση. Γενικά το κλίμα είναι μία ζωντανή κατάσταση η οποία παρουσιάζει μεγάλες μεταβολές που διαρκούν μεγάλα χρονικά διαστήματα , πάντα όμως στο τέλος επανέρχεται στην φυσιολογική του κατάσταση. Στην παρούσα βέβαια περίπτωση προβάλλεται ένα σοβαρό επιχείρημα που δεν θα ήταν φρόνιμο να αγνοήσουμε. Το επιχείρημα είναι ότι η διαφαινόμενη κλιματική αλλαγή για πρώτη φορά στην ιστορία είναι «ανθρωπογενής» δηλαδή έχει δημιουργηθεί από ανθρώπινη παρέμβαση ενώ όλες οι προηγούμενες ήταν αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών. Αυτό είναι πράγματι κάτι που θα πρέπει να συζητηθεί αλλά επί αυτού θα επανέλθουμε στο επόμενο σημείωμα μας.
Βασ. Τριτ.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 23 Νοεμβρίου 2019]
