Θυμόμαστε ποιος είναι το άτομο απέναντί μας, ώστε να του το υπενθυμίζουμε αν χρειαστεί. Θυμόμαστε ποιος ήταν πριν τη διαταραχή και τις δυσκολίες που απέκτησε εξαιτίας της. Θυμόμαστε τη σχέση που έχουμε και την ασφάλεια που έχει δικαίωμα κάθε άνθρωπος να αισθάνεται.
Οι ασθενείς με νόσο Alzheimer είναι αναμφίβολα ιδιαίτεροι ασθενείς. Στην Ευρώπη ειδικότερα, τα άτομα με άνοια είναι σήμερα 10,5 εκατομμύρια και στην Ελλάδα 200.000. Παγκοσμίως, τα άτομα με άνοια είναι 48 εκατομμύρια και αναμένεται να ξεπεράσουν τα 120 εκατομμύρια πριν το 2050. Τα τελευταία χρόνια η προσοχή του επιστημονικού κόσμου στρέφεται ολοένα και περισσότερο στην κατανόηση της νόσου και στο εγγύς μέλλον αναμένονται νέες, αποτελεσματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Είναι δύσκολο να ονομάσουμε με ακρίβεια όλους εκείνους τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στην έλευση της νόσου Alzheimer. Κληρονομικοί παράγοντες όπως και περιβαλλοντικοί που έχουν να κάνουν με την εξάσκηση ή την αδράνεια των νευρώνων φαίνεται να σχετίζονται με την εμφάνισή της. Η εγκεφαλική ατροφία είναι η συνέπεια της μείωσης του όγκου του εγκεφάλου μετά τον θάνατο των νευρωνικών κυττάρων εξαιτίας της παθολογικής διεργασίας. Είναι ασαφές ωστόσο αν η ανατομική βλάβη αποτελεί το αίτιο ή το αποτέλεσμα την νόσου Alzheimer στον ανθρώπινο οργανισμό.
Για 200.000 Έλληνες με νόσο Alzheimer, η καθημερινότητα είναι μια πορεία προς το άγνωστο. Τα στάδια της νόσου καθορίζουν και το βάρος των συμπτωμάτων. Χρησιμεύουν ακόμα, ως οδηγός για το μέλλον και βοηθούν όσους φροντίζουν ανθρώπους με νόσο Alzheimer να γνωρίζουν εκ των προτέρων τα πιθανά προβλήματα και να προγραμματίζουν τις ανάγκες φροντίδας. Το άτομο με νόσο Alzheimer φαίνεται σταδιακά να βυθίζεται σε έναν βούρκο. Όσο η παθολογία προχωρά τα συμπτώματα γίνονται ολοένα και πιο έντονα, εκτείνονται και σε άλλες πτυχές της συμπεριφοράς. Η αρχική απώλεια μνήμης φέρνει τον εκνευρισμό και το καταθλιπτικό συναίσθημα. Σε προηγούμενα στάδια το άτομο μερικές φορές γίνεται και επιθετικό προς τους οικείους, αν και αυτό συμβαίνει σπανίως στην νόσο Alzheimer. Η καθημερινή ζωή, η κίνηση, ο λόγος και οι ασχολίες γίνονται δύσκολες ή και ακατόρθωτες. Το αίσθημα ντροπής έρχεται συχνά μιας και το άτομο δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί, νιώθει ως ένα βαθμό ότι χάνει την αξιοπρέπεια και σταδιακά τον εαυτό του.
Ο ρόλος της οικογένειας και του φροντιστή είναι πολύ σημαντικός. Ο φροντιστής είναι εκείνος που βρίσκεται δίπλα στον ανοϊκό ασθενή και τον βοηθά να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητα. Συχνά χρειάζεται να ταΐζει τον ασθενή, να τον κάνει μπάνιο, να τον αλλάζει και να του συμπαραστέκεται. Ο φροντιστής βοηθά τον γιατρό κατά τη διάγνωση, αξιολογεί την αποτελεσματικότητα της φαρμακοθεραπείας και ανιχνεύει προβληματικές συμπεριφορές. Έχει μεγάλη σημασία για όλους τους εμπλεκόμενους να δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφαλείας και ρουτίνας στην καθημερινότητα. Η καθιέρωση καθημερινών συνηθειών είναι σωτήρια. Πολλές φορές μπορεί να είναι δύσκολο, αλλά οι συγκρούσεις είναι καλό να αποφεύγονται. Δεν ωφελούν πουθενά, ταράζουν και στεναχωρούν όλες τις πλευρές. Η κριτική για την συμπεριφορά ενός ατόμου που νοσεί δεν προσφέρει κάτι εποικοδομητικό. Αντιθέτως, δημιουργούν έντονο στρες, οπότε προσπαθήστε να γελάτε και θα διαπιστώσετε πως το χιούμορ βγάζει από την όποια ένταση. Ακόμα, να θυμάστε πως ο άνθρωπος απέναντί σας είναι ένα άτομο που αγαπάτε πιθανότατα και πως αξίζει τον σεβασμό σας γιατί έχει παλέψει για να τον κερδίσει. Το ότι δυσκολεύεται για τα βασικά είναι κάτι που με αγάπη οφείλετε να αγκαλιάσετε όσο γίνεται και να τον βοηθήσετε. Δείξτε εμπιστοσύνη στον ασθενή στην ανάθεση μικρών και εύκολων εργασιών με συγκεκριμένες και απλές οδηγίες. Σημασία έχει η διατήρηση του αυτοσεβασμού και της αυτονομίας και όχι η άψογη εκτέλεση των εργασιών.
Οι πιο χρήσιμες συμβουλές προς τον φροντιστή μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Επικοινώνησε αποτελεσματικά, Δημιούργησε ασφαλές περιβάλλον, Φρόντισε και την δική σου υγεία – σωματική και ψυχική!!
° Στέλλα Καρατζόγλου, Ψυχολόγος – Ειδ/μένη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 22 Μαΐου 2021]
