Τις αθέατες πλευρές του πρωτοφανούς μεταναστευτικού και προσφυγικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η Ελλάδα φώτισε η ημερίδα που διοργάνωσε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας η Δημοτική Βούληση Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης την Κυριακή 10 Απριλίου 2016. Εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, νομικοί, διεθνολόγοι, επαγγελματίες της υγείας αλλά και εθελοντές της “πρώτης γραμμής” στη διάσωση των προσφύγων και μεταναστών κατέθεσαν την εμπειρία και τις απόψεις τους για το φαινόμενο, ενώ παράλληλα έθεσαν στη δημόσια συζήτηση ψηφίδες για μια ολοκληρωμένη και συνεκτική πολιτική αντιμετώπισης, που σήμερα δυστυχώς απουσιάζει, με σοβαρές συνέπειες για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας.
Οι εισηγητές ανέλυσαν τους ελληνικούς νόμους και τις διεθνείς συνθήκες για τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες. Αποκάλυψαν την υπάρχουσα κατάσταση στη χώρα μας από τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές και σχολίασαν τη διαχείριση του προβλήματος από το ελληνικό κράτος. Ανέδειξαν την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως πυρήνα αντιμετώπισης του ζητήματος. Σχολίασαν το ρόλο του εθελοντισμού και των ΜΚΟ στο ζήτημα. Ενώ παράλληλα, παρουσίασαν τις πολύπλευρες συνέπειες της προσφυγικής κρίσης στην κοινωνία, την οικονομία και τη δημόσια υγεία.
Στο άνοιγμα της ημερίδας, ο επικεφαλής της Δημοτικής Βούλησης, δημοτικός σύμβουλος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και πολιτευτής της περιφέρειας Αττικής, Δημοσθένης Δόγκας, τόνισε ότι πρέπει να οριοθετηθούν “κόκκινες γραμμές” για τη φιλοξενία των προσφύγων και των μεταναστών. Προβάλλοντας βίντεο και εικόνες από τις επανειλημμένες επισκέψεις του στην Ειδομένη, ο Δημοσθένης Δόγκας σημείωσε ότι η θλιβερή κατάσταση του πρόχειρου καταυλισμού “δεν είναι απλώς θέμα ανθρώπινων δικαιωμάτων, είναι λάθος”. Ο Δημοσθένης Δόγκας υπογράμμισε ότι προέχει η μέριμνα για την υγειονομική εξέταση καθενός που εισέρχεται στη χώρα από αυτή την οδό, ενώ λόγοι τάξης και ασφάλειας επιβάλλουν το διαχωρισμό των προσφύγων και μεταναστών ανά εθνικότητα ή ανά θρησκεία, μετά την ταυτοποίησή τους.
Ο εισηγητής τόνισε ακόμη ότι απαιτείται η άμεση λήψη μέτρων για τη δημόσια υγεία σε όλες τις περιοχές όπου έχουν καταλύσει πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ ζήτησε να γίνει αυστηρός διαχωρισμός όσων δικαιούνται να αιτηθούν άσυλο και όσων απλώς ακολούθησαν τη μεταναστευτική ροή. “Κανείς δεν πρέπει να είναι παρίας, δεν μπορεί όμως να παραμένει σε ανοιχτή δομή όποιος δεν δικαιούται άσυλο”, σημείωσε ο Δημοσθένης Δόγκας και ταυτόχρονα πρότεινε να σχεδιαστούν προγράμματα προσφοράς εργασίας όσων παραμένουν στη χώρα χωρίς να είναι πρόσφυγες “προκειμένου να μη γίνουν έρμαια κανενός επιτήδειου”, όπως σημείωσε.
Ο Δημοσθένης Δόγκας ανέπτυξε παραδείγματα διαχείρισης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών από το εξωτερικό. Ανέφερε συγκεκριμένα την περίπτωση της νήσου ‘Ελις στη Νέα Υόρκη, που στις αρχές του προηγούμενου αιώνα λειτούργησε ως διαμετακομιστικός σταθμός ελέγχου, καταγραφής και αξιολόγησης του μεταναστευτικού πληθυσμού που έφτανε στις ΗΠΑ.
Εν συνεχεία, το βήμα δόθηκε στην Τίνα Κουτρουβίδη, δικηγόρο Αθηνών και Παρισίων, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Διεθνές Εμπορικό και Ιδιωτικό Δίκαιο αλλά και τη Διεθνή Διαιτησία. Η κ. Κουτρουβίδη παρέθεσε τη διαχρονική εξέλιξη της μεταναστευτικής νομοθεσίας και κωδικοποίησε τους ελληνικούς νόμους για το ζήτημα. Αναφέρθηκε εκτενώς στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και τη Σύμβαση της Γενεύης, αποσαφηνίζοντας τους όρους “πρόσφυγας”, “μετανάστης” και “παράνομος μετανάστης”. “Πρόκειται για ένα παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί συνεργασία και αλληλεγγύη” τόνισε, προσθέτοντας ότι η χώρα μας υποδέχεται το 95% των προσφύγων και μεταναστών.
Κατόπιν, η Κατερίνα Βαμβακούση, νομικός και διεθνολόγος, ανέλυσε συνοπτικά τον πολύ πρόσφατο νόμο για την απόδοση ασύλου. “Είναι κατάφωρα παράνομο με βάση τις διεθνείς συνθήκες το κλείσιμο συνόρων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης” υπογράμμισε, ενώ είπε πως νιώθει “υπερήφανη που η Ελλάδα σέβεται τη Συνθήκη της Γενεύης”. “Χρειάζεται να πιέσουμε την ΕΕ, να συνεργαζόμαστε τηρώντας τους κανόνες”, συμπλήρωσε. Ως παράδειγμα προς μίμηση ανέφερε αυτό της Πορτογαλίας, μια χώρα που δέχτηκε να εντάξει στην κοινωνία της πρόσφυγες, έχοντας όμως πρώτα καταγράψει τις ανάγκες της οικονομίας. “Χρειάζεται όλοι να αποκτήσουμε ακριβή γνώση του θέματος για να σχηματίσουμε άποψη”, υπογράμμισε η κ. Βαμβακούση αφήνοντας αιχμές για κατευθυνόμενη ενημέρωση πάνω στο θέμα.
Τη διάσταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση του προβλήματος ανέδειξε ο Δημήτρης Λουκάς, Δήμαρχος Λαυρεωτικής, μιας περιοχής που κλήθηκε να σηκώσει το βάρος της φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών. Ο Δήμαρχος ανέφερε ότι στο Λαύριο λειτουργεί από το 1948 Κέντρο Φιλοξενίας Πολιτικών Προσφύγων, χωρίς να δημιουργήσει ποτέ πρόβλημα, μιας και η τοπική κοινωνία προσπάθησε ώστε να μην καταστεί το κέντρο αυτό γκέτο. Ωστόσο, τόνισε ότι σήμερα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα από την έλλειψη εμβολίων και την ψώρα, ενώ σημείωσε ως πλέον επικίνδυνο σημείο την εμφανώς ελλιπή ικανότητα της χώρας να διαχειριστεί το πρόβλημα. Ως λύση υπέδειξε τη “δημιουργία κέντρων που δεν επηρεάζουν άμεσα τις πόλεις”, ενώ ζήτησε παράλληλα να γίνει “κατανομή των προσφύγων σε όλους τους δήμους της χώρας”. Τέλος, αποκάλυψε ότι μεγάλος αριθμός εγκατεστημένων προσφύγων και μεταναστών βρήκε ευκαιρία στην παρούσα κρίση να μετακινηθεί προς τα σύνορα.
Τους κινδύνους που εγκυμονούν για τη δημόσια υγεία οι ανά τη χώρα πρόχειροι καταυλισμοί παρουσίασε στο κοινό, εκπροσωπώντας το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), η ιατρός επιδημιολόγος, Ασημούλα Οικονομοπούλου. Η ομιλήτρια ανέφερε ότι σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές, μόλις το 30% των αφιχθέντων αλλοδαπών είναι Σύριοι, το 20% Αφγανοί και το υπόλοιπο 50% των μεταναστών προέρχονται από άλλες χώρες. Η επιδημιολόγος τόνισε πως “δεν έχουμε παρατηρήσει διαφορά μέχρι σήμερα ως προς την επίπτωση λοιμωδών νοσημάτων” ωστόσο χαρακτήρισε “πολύ σοβαρό θέμα” την ψώρα και τις ψείρες που παρατηρήθηκαν κυρίως στο λιμάνι του Πειραιά. Η κ. Οικονομοπούλου φανέρωσε επίσης τις σοβαρές ανησυχίες του ΚΕΕΛΠΝΟ για τη διάδοση ασθενειών, όπως η ελονοσία από τα κουνούπια, και συνέστησε οι κουνουποκτονίες να γίνονται από τοπικά συνεργεία των Δήμων. Η επιδημιολόγος ακόμη ανέφερε ως μεγάλο θέμα που απασχολεί τους ιατρούς το γεγονός ότι το 40% των προσφύγων και μεταναστών στη χώρα είναι παιδιά κάτω των 15 ετών, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό εξ αυτών είναι ηλικίας κάτω των 5. “Είναι άγνωστο το καθεστώς εμβολιασμού των παιδιών αυτών”, όπως ανέφερε η κ. Οικονομοπούλου, γεγονός που έρχεται να προστεθεί στο πρόβλημα των γυναικών που εγκυμονούν.
Το βήμα εν συνεχεία δόθηκε στην Ισμήνη Λυμπέρη, τ. Αναπληρώτρια Διοικήτρια του Γενικού Νοσοκομείου – Κέντρου Υγείας Λήμνου, Συντονίστρια Πεδίου στη Χίο και νοσηλεύτρια με μεταπτυχιακές σπουδές στην Προαγωγή και Αγωγή Υγείας. Η κ. Λυμπέρη σημείωσε ότι εκτός από την υγειονομική περίθαλψη, οι μετανάστες και πρόσφυγες που καταφτάνουν έχουν ανάγκη και από ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Μετέφερε γλαφυρές εικόνες από το Hot Spot της Χίου και υποστήριξε ότι κατά τη διαδικασία υποδοχής των προσφύγων και των μεταναστών απαιτείται εμβολιασμός τους καθώς και έλεγχος των περιβαλλοντικών κινδύνων πριν την εγκατάσταση κάποιου καταυλισμού. Ακόμη, υπογράμμισε ότι οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται εκπαίδευση για τους στοιχειώδεις κανόνες προσωπικής υγιεινής και στάθηκε ιδιαίτερα στα μέτρα πρόληψης για την περίπτωση διάδοσης μεταδοτικών νοσημάτων.
Στη μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας αλλά και στις συνέπειες των μεταναστευτικών ροών σε κοινωνικό επίπεδο εστίασε την εισήγησή του ο Γεώργιος Δρίτσας, Διεθνολόγος, Σύμβουλος πολιτικής επικοινωνίας αλλά και Σαμαρείτης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και πρόεδρος του Ομίλου “Νέοι Ορίζοντες Φιλίας”. “Μπορούν να δεχτούν οι δυτικές κοινωνίες τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές και αν η απάντηση είναι ναι, με ποιο άραγε κόστος”, διερωτήθηκε στην ομιλία του. Παράλληλα, επέρριψε ευθύνες στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση για την προσφυγική κρίση, καθώς όπως είπε “δεν ακολουθούνται οι συνθήκες” ενώ παράλληλα η έλλειψη κανόνων δικαίου οδήγησε στα σημερινά προβλήματα “που έχουν καταστήσει την Ελλάδα αποδιοπομπαίο τράγο της Ευρώπης”, όπως είπε. Ο κ. Δρίτσας ακόμη επισήμανε τη μεγάλη αντίφαση της χώρας μας, να “έχει καταστεί σήμερα ταυτόχρονα χώρα εξαγωγής και εισαγωγής μεταναστών”. “Οι μετανάστες βοηθούν τις χώρες υπό τις σωστές προϋποθέσεις”, υπογράμμισε, συμπληρώνοντας όμως πως “είμαστε αρνητικοί όταν τα όρια της χώρας δεν το επιτρέπουν”, μιας και η μετανάστευση εξελίσσεται σε ανασταλτικό παράγοντα για την εκπόνηση της κοινωνικής πολιτικής.
Ο Ευάγγελος Σπινθάκης στη συνέχεια, πολιτικός επιστήμων και εκπρόσωπος του Πανελλήνιου Παρατηρητηρίου Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, αναφέρθηκε στο ρόλο του εθελοντισμού αλλά και των ΜΚΟ. “Το προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα δεν πρέπει ούτε να κρατικοποιηθεί, ούτε όμως και να ιδιωτικοποιηθεί μέσω των ΜΚΟ, αλλά να κοινωνικοποιηθεί, να γίνει υπόθεση της κοινωνίας”, υποστήριξε. Η πρόταση του εισηγητή ήταν να αναλάβουν τη διαχείριση του προβλήματος οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, συντονίζοντας όλους τους συλλογικούς φορείς κάθε τοπικής κοινωνίας. Όπως εκτίμησε ο ομιλητής, “οι πρόσφυγες αυτοί δεν θα φύγουν” και περαιτέρω τόνισε ότι πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τα ασυνόδευτα μικρά παιδιά αλλά και για την εγκύκλια εκπαίδευση των μεγαλύτερων παιδιών. “Οι ΜΚΟ είναι ένα αναγκαίο κακό, αλλά δεν πρέπει να αφεθεί η υπόθεση του προσφυγικού πάνω τους”, τόνισε.
Ακολούθως τον λόγο έλαβε ο Παναγιώτης Κοιλάκος, φοιτητής Πληροφορικής και Εθελοντής Ναυαγοσώστης της Lifeguard Hellas Save and Rescue Volunteer Team. Ο εισηγητής που συμμετείχε προσωπικά σε δεκάδες επιχειρήσεις διάσωσης προσφύγων και μεταναστών στα ακριτικά ελληνικά νησιά, μετέφερε με εικόνες και βίντεο που προέβαλε τον πραγματικό παλμό από την “πρώτη γραμμή”. Σημείωσε ιδιαίτερα την ασύμμετρη περιβαλλοντική επιβάρυνση των νησιών από τις πρόχειρες χωματερές που δημιουργούνται με δεκάδες χιλιάδες πλαστικά σωσίβια και απομεινάρια από φουσκωτές βάρκες.
Το λόγο τέλος έλαβε ο εκδότης, δημοσιογράφος αλλά και τέως αντιδήμαρχος Βούλας, Κώστας Βενετσάνος, που ξεκίνησε την εισήγησή του με μια ιστορική αναδρομή στις μεγάλες πληθυσμιακές μετακινήσεις που σημάδεψαν κάθε εποχή, από τη μυθολογία και τα αρχαία χρόνια, μέχρι τον προηγούμενο αιώνα. “Προέχει η ανθρωπιστική πλευρά της υπόθεσης”, είπε αλλά συμπλήρωσε: “Η μετανάστευση έχει και την πλευρά της πολιτισμικής σύγκρουσης και αλλοίωσης που στην πραγματικότητα είναι μια υποκρυπτόμενη γεωπολιτική στόχευση”. Ο κ. Βενετσάνος τόνισε επανειλημμένα ότι η σημερινή κρίση δεν ήταν μια απρόβλεπτη συνέπεια, αλλά μια “σκοπούμενη ενέργεια”, σημειώνοντας ότι “ο μεγάλος όγκος των ανθρώπων αυτών πρέπει να επιστρέψει στις εστίες του”. Περαιτέρω, πρότεινε να διδαχθούν οι διαμένοντες εντός συνόρων την ελληνική γλώσσα και να παρακολουθούν τα παιδιά την ελληνική διδακτέα σχολική ύλη “για να αποφευχθεί η γκετοποίηση, που οδηγεί στο μίσος, την τρομοκρατία και την εγκληματικότητα”, όπως είπε. Τέλος, συντάχθηκε και αυτός με τη διασπορά των προσφύγων στους Δήμους “ανάλογα με τις δυνατότητες”.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 16 Απριλίου 2016]
