Του Γιώργου Λαουτάρη
Αλόγιστη διαχείριση απορριμμάτων, σκανδαλώδης ανοχή στην πολεοδομική αυθαιρεσία και έλλειψη συμμόρφωσης με τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Αυτή με λίγα λόγια είναι η εικόνα της χώρας μας ως προς τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις, όπως τις κατέγραψε στην ετήσια έκθεσή του το WWF Ελλάς.
Η Ελλάδα ακόμη και με μια κυβέρνηση που έχει ως μέλη στο υπουργικό της συμβούλιο στελέχη των Οικολόγων Πρασίνων και θεωρητικά τουλάχιστον είναι η πιο φιλοπεριβαλλοντική των τελευταίων δεκαετιών, έχει σταθερά τις τελευταίες θέσεις στην ευρωπαϊκή κατάταξη στα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος. Δεν υπάρχει ίσως κάτι πιο χαρακτηριστικό της όλης κυβερνητικής στάσης, από τον ευρηματικότητα του νεολογισμού “οικιστική πύκνωση”, που επινοήθηκε για να υποβιβάσει τους δασικούς χάρτες και να νομιμοποιήσει παρανομίες, όπως γλαφυρά φαίνεται σε αεροφωτογραφίες που παρουσιάζει η έκθεση του WWF.
Αποδεικνύεται άλλωστε διαχρονικά ότι η ελληνική πολιτεία δεν επιθυμεί να περιορίσει και να τιμωρήσει την αυθαίρετη δόμηση. “H τελευταία χρονιά στιγματίστηκε από πέντε νέες παρατάσεις των προθεσμιών νομιμοποίησης αυθαιρέτων, με αποτέλεσμα να συμπληρώνονται πλέον 49 μήνες από την αρχική ημερομηνία, γεγονός που ευνοεί την περιβαλλοντική και οικοδομική αυθαιρεσία”, υπογραμμίζει το WWF και συμπληρώνει: “Επιπλέον, αποκαλύπτεται πως στην πράξη ελάχιστο μέρος των προστίμων που βεβαιώνονται για πολεοδομικές αυθαιρεσίες εισπράττεται, καθώς η παράνομη δόμηση στην πράξη επιβραβεύεται με συνεχείς ρυθμίσεις τακτοποίησης”.
Τα διαδικαστικά και νομικά παράθυρα αλλά και η έλλειψη πολιτικής βούλησης αφήνει στην πράξη την παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας ατιμώρητη στη χώρα μας. Αυτό φαίνεται ολοκάθαρα με την αμείλικτη γλώσσα των αριθμών. Όπως αναφέρεται στην έκθεση της οργάνωσης, ενώ τα πρόστιμα που βεβαιώθηκαν το 2015 για αυθαίρετη δόμηση ανήλθαν σε 183,44 εκατομμύρια ευρώ, εισπράχθηκαν μόλις 3,17 εκατομμύρια, ποσοστό κάτω του 2%.
Ως γνωστόν, τα τέλη από τις διάφορες “τακτοποιήσεις” των αυθαιρέτων και όχι μόνο χρηματοδοτούν το λεγόμενο “Πράσινο Ταμείο” που σκοπό έχει την υλοποίηση της περιβαλλοντικής πολιτικής. Μόνο που οι ελληνικές κυβερνήσεις λεηλατούν συστηματικά το Ταμείο αυτό για σκοπούς άσχετους. Όπως επισημαίνεται στην Έκθεση, το ποσοστό των πράσινων πόρων που καταλήγει στο Πράσινο Ταμείο και μπορεί ανά έτος να διοχετευθεί σε δράσεις προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος παραμένει περιορισμένο στο 2,5%. Ακόμα όμως και αυτό το ισχνό ποσοστό μειώνεται ακόμα πιο δραματικά από την υποχρέωση καταβολής φόρων από τους τόκους που αντιστοιχούν στο σύνολο των διαθεσίμων και πληρωμής άλλων ποσών που δεν ανταποκρίνονται πλήρως στον ρόλο του”.
Εκτός από τα αυθαίρετα, η διαχείριση των απορριμμάτων χωλαίνει στην Ελλάδα. Το 2017 σημαδεύτηκε από δύο καταδικαστικές αποφάσεις για τη χώρα μας που εξέδωσαν τα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Η πρώτη αφορά την παράνομη λειτουργία του ΧΥΤΑ Τεμπλονίου Κέρκυρας και η δεύτερη την έλλειψη σχεδιασμού για τα επικίνδυνα απόβλητα. Με την απόφαση για τα επικίνδυνα απόβλητα η Ευρωπαϊκή ένωση επέβαλε στην Ελλάδα κατ’ αποκοπή πρόστιμο 10 εκατομμυρίων ευρώ και χρηματική ποινή 30.000 ευρώ για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης! Σύμφωνα με εκτιμήσεις του WWF, η Ελλάδα έχει ήδη πληρώσει σε πρόστιμα 40 εκατομμύρια ευρώ επειδή δεν συμμορφώνεται με τις καταδικαστικές αποφάσεις που εκδίδουν τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα σε υποθέσεις που αφορούν τις παράνομες χωματερές…
Η έκθεση του WWF κάνει λόγο και για το πρόσφατο ναυάγιο του δεξαμενόπλοιου “Αγία Ζώνη ΙΙ” που προκάλεσε μια πρωτοφανή ρύπανση στα νερά του Σαρωνικού κόλπου. Όπως τονίζεται, “το περιστατικό ανέδειξε αφενός μεν την αδυναμία της χώρας να αντιμετωπίσει εγκαίρως κρίσεις εκτεταμένης θαλάσσιας ρύπανσης, αφετέρου δε τον κίνδυνο που προκαλείται για τις ελληνικές θάλασσες και ακτές από τα σχέδια εξόρυξης υδρογονανθράκων”.
Υπάρχει πάντως και μια αισιόδοξη πλευρά στην Έκθεση. Οι θετικές εξελίξεις καταγράφονται στη θωράκιση των κοινοτικών οδηγιών για τη φύση, στην κύρωση της διεθνούς συμφωνίας για το διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών “που καθυστερούσε αδικαιολόγητα” όπως επισημαίνεται και στην υιοθέτηση νέων αυστηρών ορίων εκπομπών για μεγάλες μονάδες καύσης.
Ζητείται διαφάνεια, κανόνες και έλεγχος
Το τι ζητά η περιβαλλοντική οργάνωση, το έθεσε με σαφήνεια η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής του WWF Ελλάς:
“Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι η διαφάνεια, η σαφήνεια των κανόνων, και βέβαια ο έλεγχος. Το WWF Ελλάς ζητάει απρόσκοπτη πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, χωρίς εξαιρέσεις νομιμοποίησης παρανομιών, και ίδρυση ανεξάρτητης αρχής περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, με αναφορά στη Βουλή. Επιτακτικής σημασίας είναι η ολοκλήρωση του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών με την απαραίτητη θεσμική κατοχύρωση διαχειριστικών μέτρων για τις περιοχές Natura, ώστε οι κανόνες για όλες τις δραστηριότητες να είναι καθαροί και σαφείς σε όλους. Τέλος, είναι απαραίτητο να σταματήσουν οι κατ’ εξαίρεση αδειοδοτήσεις, όπως η ενιαία άδεια λειτουργίας των μονάδων της ΔΕΗ, και οι παρατάσεις περιβαλλοντικών αδειών χωρίς έλεγχο”.
Τελικά “μέσα από το σοβαρό έλλειμμα εφαρμογής του περιβαλλοντικού δικαίου, η Ελλάδα χάνει συνεχώς ευκαιρίες για πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και χρήματα, μέσα από την υποχρέωση καταβολής προστίμων”, όπως υπογράμμισε κατά την παρουσίαση της ετήσιας Έκθεσης ο Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής του WWF Ελλάς.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 28 Οκτωβρίου 2017]
