Εγγραφείτε στο Newsletter μας

Αντιοξειδωτική ικανότητα, γήρανση και παθήσεις

Facebook
Twitter
LinkedIn
WhatsApp
Email
Print

Όλοι έχουμε ακούσει για τις ελεύθερες ρίζες, το οξειδωτικό στρες, τις δραστικές μορφές οξυγόνου, τα αντιοξειδωτικά και την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού. Τί είναι όμως όλα αυτά και πώς σχετίζονται με την υγεία μας;
Θα ξεκινήσω εξηγώντας τι είναι οι δραστικές μορφές οξυγόνου (Reactive Oxygen Species, ROS). Οι δραστικές μορφές οξυγόνου είναι χημικά μόρια τα οποία δημιουργούνται στον οργανισμό μας μέσα από τις διάφορες βιοχημικές διαδικασίες. Χωρίζονται σε τέσσερεις κατηγορίες: 1) ελεύθερες ρίζες όπως ρίζα υδροξυλίου -ΟΗ, 2)ιόντα, 3)συνδυασμός ελεύθερων ριζών και ιόντων 4) μόρια όπως το υπεροξείδιο του οξυγόνου. Οι ελεύθερες ρίζες είναι η πιο ασταθής και δραστική μορφή από τα παραπάνω και ακριβώς επειδή είναι πολύ δραστικά καταστρέφουν τα παρακείμενα μόρια με αποτέλεσμα να ξεκινά μια αλυσίδα αντιδράσεων και να καταστρέφονται οι κυτταρικές δομές και επιφέροντας επιπτώσεις για την υγεία μας που μακροπρόθεσμα προκαλούν εως και σοβαρές παθήσεις. Κάποια από τα παραπάνω μπορούν επίσης να μετατραπούν σε ελεύθερες ρίζες με διάφορες αντιδράσεις και να οδηγήσουν σε περαιτέρω συσσώρευση ελεύθερων ριζών. Η συνολική δράση τους είναι να επιδρούν πάνω στο DNA και να καταστρέφουν σημαντικές δομές του μεταβάλλοντας την έκφραση γονιδίων.
Ο οργανισμός από μόνος του έχει αντιοξειδωτική ικανότητα και μπορεί σε μεγάλο βαθμό να αντιμετωπίσει την δράση των μορίων. Όταν όμως ο αριθμός τους ξεπεράσει τα επιτρεπτά όρια τότε έχουμε οξειδωτικό στρες και απόπτωση των κυττάρων δλδ θάνατο των κυττάρων. Σε αυτή την κατάσταση οδηγούμαστε είτε από την αυξημένη παραγωγή ROS είτε από την μειωμένη αντιοξειδωτική εφεδρεία του οργανισμού όπως του μηχανισμού της ανηγμένης και οξειδωμένης γλουταθειόνης. Οι ROS προκαλούν υπεροξειδωτική βλάβη των λιπιδίων, πρωτεϊνών και του DNA, οδηγώντας στην εμφάνιση καρκίνου, πρόωρης γήρανσης και εκφυλιστικών νοσημάτων. Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από την έκταση της οξειδωτικής βλάβης.
Πιθανολογείται πως παίζει σημαντικό ρόλο σε νευροεκφυλιστικές νόσους συμπεριλαμβανομένων αυτών του Alzheimer, του Parkinson και του Huntington. Το οξειδωτικό στρες πιστεύεται επίσης ότι σχετίζεται με καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς η οξείδωση των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας (LDL) στο αγγειακό ενδοθήλιο είναι προάγγελος της δημιουργίας αθηρωματικών πλακών. Είναι ακόμα γνωστός ο ρόλος του στον τραυματισμό κάποιου ιστού που εμφανίζεται μετά από επαναιμάτωση κατόπιν υποξίας. Αυτό συμβαίνει επειδή η αποκατάσταση της ροής του οξυγόνου, παρ’ όλη την αναγκαιότητά της για την επιβίωση του ιστού, οδηγεί στο σχηματισμό ROS. Ο καπνός του τσιγάρου, με τα διάφορα εποξείδια και υπεροξείδια που περιέχει, καθώς και η εισπνοή ανόργανων σωματιδίων όπως η άσβεστος προκαλούν οξειδωτική βλάβη των πνευμόνων. Έχει διαπιστωθεί πως το οξειδωτικό στρες εμπλέκεται και στην εμφάνιση πολλών άλλων ασθενειών, όπως δρεπανοκυτταρικής αναιμίας, μυοκαρδιακών βλαβών, σχιζοφρένειας, διπολικής διαταραχής και συνδρόμου εύθραυστου Χ χρωμοσώματος. Τέλος, το οξειδωτικό στρες φαίνεται ότι κρύβεται πίσω από το σύνδρομο της χρόνιας κοπώσεως.
Επειδή τίποτα δεν έχει μόνο αρνητικές επιδράσεις ο παραπάνω μηχανισμός έχει λειτουργικότητα. Το οξειδωτικό στρες με μικρή διάρκεια και όχι παρατεταμένου χρόνου φαίνεται να ενισχύει την προστασία του οργανισμού απέναντι στην γήρανση αλλά και σε παθήσεις καθώς διατηρείται σε εγρήγορση.
Οι ROS δημιουργούνται όταν: υπάρχει υπερβολική έκθεση σε τοξικές ουσίες (κάπνισμα, αλκοόλ, κακή διατροφή, υπερβολική κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών και ζάχαρης), παρατεταμένοι παραγωγή στεροειδών, παρατεταμένη έκθεση σε συντηρητικά τροφών και χημικές ουσίες ξένες προς τον οργανισμό μας, κατά την παρατεταμένη ανοσολογική απάντηση, κατά την έκθεση σε ακτινοβολία (υπερβολική έκθεση στον ήλιο και στην επιβλαβή ακτινοβολία), κατά την αυξημένη παραγωγή ενέργεια (υπερβολική κατανάλωση τροφής θερμίδων και λιπαρών ) και κατά την αυτοξειδωση διάφορων ουσιών.
Για την πρόληψη, λοιπόν, των παραπάνω ασθενειών καλό είναι να κάνετε έναν έλεγχο της αντιοξειδωτικής σας ικανότητας. Ο έλεγχος γίνεται με έναν πολύ απλό και σύντομο τρόπο. Γίνεται λήψη αίματος από τριχοειδή αγγεία (τσίμπημα στο δάχτυλο του χεριού) πραγματοποιείται η ανάλυση του και ελέγχεται η αντιοξειδωτική σας ικανότητα. Μόλις τα αποτελέσματα είναι έτοιμα αναγνωρίζουμε αν η αντιοξειδωτική σας ικανότητα είναι μειωμένη τότε σχεδιάζουμε τον τρόπο δράσης (διατροφή και πιθανή λήψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων). Επανελέγχουμε μετά από δυο μήνες για την εποπτεία των αποτελέσμάτων.
Καλό είναι λίγο πριν φύγετε διακοπές και εκτεθείτε στον αγαπημένο μας ήλιο να φροντίσετε να είστε οπλισμένοι ώστε ο οργανισμός να είναι θωρακισμένος από κάθε επιβαρυντικό παράγοντα.

° Γεωργία Ζιώγου, Διατροφολόγος – Διαιτολόγος. Υπεύθυνη κέντρου διατροφικής αγωγής NewMe.

[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 23 Ιουλίου 2016]

Scroll to Top