Του Γιώργου Λαουτάρη
Η διαχείριση των αποβλήτων στη χώρα μας βρίσκεται εδώ και αρκετό καιρό στο “κόκκινο”. Το πρόβλημα μπορεί να συνοψιστεί στο ότι παράγουμε πολύ περισσότερα σκουπίδια από αυτά που μπορούμε και επιτρέπεται να θάβουμε. Ένα συνολικό μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών έχει φτάσει στα όριά του το φυσικό περιβάλλον του Λεκανοπεδίου και αρκετών άλλων σημείων της χώρας. Ο εφιάλτης της Φυλής, το άλυτο πρόβλημα με τα απορρίμματα της Πελοποννήσου και πολλά ακόμη μικρότερα αντι-παραδείγματα στους περισσότερους Δήμους της Ελλάδας (παράνομοι σταθμοί μεταφόρτωσης, χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων – ΧΑΔΑ κ.ο.κ.) υπογραμμίζουν μέρα με τη μέρα ότι ο χρόνος για να δοθεί μια αξιοπρεπής και βιώσιμη λύση έχει παρέλθει προ πολλού. Σήμερα απλώς διαχειριζόμαστε μια συντελεσμένη καταστροφή.
Γι’ αυτό και το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την ανακύκλωση, που αυτές τις ημέρες συζητείται μεταξύ των αρμόδιων θεσμικών φορέων, άργησε πάρα πολύ.
Η μεγάλη αλλαγή που φέρνει η νέα νομοθεσία στην καθημερινότητα των πολιτών είναι η υποχρεωτική επιβολή τέλους για κάθε πλαστική σακούλα μεταφοράς. Το ύψος του κόστους που στο εξής θα έχουν οι πλαστικές σακούλες στα σούπερ μάρκετ αλλά και κάθε άλλο κατάστημα, θα οριστεί με υπουργική απόφαση. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, από την 1η Ιανουαρίου 2018 “δεν επιτρέπεται η δωρεάν διάθεση στους καταναλωτές πλαστικών σακουλών μεταφοράς εμπορευμάτων ή προϊόντων”, ενώ “επιβάλλεται στους καταναλωτές η καταβολή περιβαλλοντικού τέλους, ανά τεμάχιο”. Το τέλος αυτό θεωρείται ως ανταποδοτικού χαρακτήρα, μιας και θα αποδίδεται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης.
Η αλλαγή αυτή δεν γίνεται με ελληνική πρωτοβουλία. Αντιθέτως, συνιστά εφαρμογή κοινοτικής Οδηγίας που συντάχθηκε το 2015, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη οφείλουν να μειώσουν την κατανάλωση πλαστικής σακούλας δραστικά ως τον Δεκέμβριο του 2019. Μέσα σε δυόμισι χρόνια λοιπόν το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης θα πρέπει να πέσει κάτω από τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς ανά κάτοικο, τη στιγμή που σήμερα στην Ελλάδα κάθε κάτοικος υπολογίζεται ότι χρησιμοποιεί 363! Για να καταλάβει κανείς τι αντιπροσωπεύει σήμερα η πλαστική σακούλα για τον ανθρώπινο πολιτισμό, υπολογίζεται ότι παγκοσμίως ότι διατίθενται δωρεάν σε καταναλωτές περισσότερες από 1 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες μίας χρήσης κάθε μέρα!
Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, το 30% των απορριμμάτων στους βυθούς των ελληνικών θαλασσών είναι πλαστικές σακούλες. Το πραγματικό όμως αποτύπωμα του πλαστικού αυτού είδους, λόγω της ιδιότητάς του να διασπάται σε πολύ μικρά κομμάτια που είναι αδύνατο να συγκεντρωθούν, είναι εφιαλτικό για το οικοσύστημα. Τα κομμάτια του πλαστικού στην πραγματικότητα αποτελούν κύριο συστατικό της διατροφικής αλυσίδας στη θάλασσα, γεγονός που αργά ή γρήγορα φτάνει στο …πιάτο μας.
Αφού όλες οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού έχουν πέσει στο κενό, η οδός που επέλεξαν οι κυβερνώντες για την εγκατάλειψη της πλαστικής σακούλας είναι η χρέωσή της. Η οικονομική επιβάρυνση κατά τους ιθύνοντες θα στρέψει το καταναλωτικό κοινό στην επαναχρησιμοποιούμενη υφασμάτινη τσάντα μεταφοράς για τα ψώνια.
Πρόκειται για μία από τις άμεσες εφαρμογές της αρχής “ο ρυπαίνων πληρώνει”, την οποία υιοθετεί το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος ως ακρογωνιαίο λίθο της φιλοσοφίας του. Στο πλαίσιο άλλωστε της νέας νομοθεσίας, ορίζεται ότι ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης θα εκπονεί και εφαρμόζει προγράμματα “πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων και εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασιών”. Τα προγράμματα αυτά σύμφωνα με το νομοσχέδιο περιλαμβάνουν και “μέτρα για την καθιέρωση προγραμμάτων χωριστής συλλογής των αποβλήτων, με υποχρεωτική τη συμμετοχή σε αυτά του τελικού χρήστη ή καταναλωτή”.
Το ίδιο σχέδιο νόμου ορίζει νέο πλαίσιο λειτουργίας για τα Συλλογικά Συστήματα Ανακύκλωσης αλλά και τις εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων. Μετά τη φάση της διαβούλευσης με τους φορείς, θα πάρει το δρόμο της ψήφισης από την αρμόδια Επιτροπή και την Ολομέλεια της Βουλής.
Υποχρεωτική η ανακύκλωση από τους Δήμους
Η νέα νομοθεσία προβλέπει ρητά ότι “οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ Βαθμού υποχρεούνται για την εναλλακτική διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας”. Οι δήμοι θα υποχρεωθούν να υποβάλουν στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης ένα σχέδιο εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασιών για έγκριση. Το σχέδιο αυτό θα περιέχει “χάρτη” των απόβλητων συσκευασιών, στόχους και χρονοδιάγραμμα επίτευξής του, ενώ θα πρέπει να διασφαλίζεται η χωριστή συλλογή των επιμέρους αποβλήτων υλικών συσκευασίας.
Για όσους Δήμους δεν συμμορφωθούν, το νομοσχέδιο προβλέπει χρηματική ποινή από 1.000 έως 100.000 ευρώ!
Ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γιώργος Πατούλης, χαρακτήρισε ως πολύ θετικό το γεγονός ότι υπάρχει τροποποιημένο και βελτιωμένο το σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση. “Μέσα από το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου θα μπορέσουμε όλοι μας να συμβάλλουμε στο αυτονόητο, που είναι η διαχείριση μέσα από την ανακύκλωση, αλλά και η προσέγγιση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης” και δήλωσε ότι η ΚΕΔΕ θα σταθεί αρωγός στην υλοποίηση του νομοσχεδίου, χαιρετίζοντας το γεγονός ότι έχουν υιοθετηθεί προτάσεις της.
Εκ μέρους της ΕΝΠΕ, ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου, Πέτρος Τατούλης, ανέφερε ότι η χώρα και η αυτοδιοίκηση είναι υποχρεωμένες να πιάσουν τους στόχους της ανακύκλωσης και έχουν ήδη καθυστερήσει σημαντικά. “Εάν δεν πιάσουμε τους στόχους της ανακύκλωσης, όπως προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, υπάρχει πλέον αυτόματη εισαγωγή, ως παράβαση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει νέα απειλή της χώρας, με νέα πρόστιμα και τα πρόστιμα αυτά κατανέμονται πλέον στους πολίτες και στις τοπικές κοινωνίες”, είπε χαρακτηριστικά.
[Δημοσιεύτηκε στον ΠΑΛΜΟ της Γλυφάδας, 24 Ιουνίου 2017]
